Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi sie podziała?)

Tren X składa się z serii pytań retorycznych, które podmiot liryczny, poeta, Jan Kochanowski, kieruje do swojej zmarłej córki Urszuli. Apostrofa do nieżyjącej dziewczynki jest jednocześnie krzykiem rozpaczy ojca i wprowadza czytelnika w problematykę utworu – eschatologię, w więc pytania o życie pozagrobowe:

Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi sie podziała?

     W którą stronę, w którąś sie krainę udała?

Czyś ty nad wszystki nieba wysoko wniesiona

     I tam w liczbę aniołków małych policzona?

Kolejne wersy przynoszą następne pytania, będące wyrazem rozpaczliwego zastanawiania się artysty nad tym, gdzie może znajdować się jego córka. Renesansowy poeta doctus wylicza ze znanych mu wierzeń i kultur miejsca możliwego pobytu dusz w zaświatach. Pojawią się tu mitologiczne wyspy szczęśliwe, Hades, perspektywa reinkarnacji, średniowieczny czyściec i chrześcijański raj:

Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe

     Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe

Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem

     Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu moim?

Czy człowieka zrzuciwszy i myśli dziewicze,

     Wzięłaś na się postawę i piórka słowicze?

Czyli sie w czyścu czyścisz, jesli z strony ciała

     Jakakolwiek zmazeczka na tobie została?