Dziady cz. IV – informacje wstępne, czas i miejsce akcji

Adam Mickiewicz objął swój czteroczęściowy cykl dramatyczny wspólnym tytułem Dziady.

Ukształtowana przez wiele lat tradycja wydawnicza, której początek dał sam autor, nakazuje wyodrębnienie z cyklu najpierw części II, IV oraz I (nieukończonej), nazwanych od miejsc ich powstawania Dziadami kowieńsko-wileńskimi, a następnie części III, określanej mianem – na tej samej zasadzie, co wcześniejsze trzy – Dziadów drezdeńskich. Wszystkie części łączą obrzędy ludowe związane z kultem umarłych przodków, czyli dziadów oraz bohater Widmo-Pustelnik-Gustaw-Konrad. Cześć IV Mickiewicz pisał między wrześniem 1821 a kwietniem 1822 roku. Utwór został wydany w 1823 roku w Wilnie jako II tom Poezji Mickiewicza. Poeta zadedykował go Maryli Wereszczekównie. W skład zbioru weszły: nibyto prolog, czyli wiersz Upiór, Dziady część II, Dziady część IV oraz poemat Grażyna. Powieść litewska. Z kolei Dziady drezdeńskie (część III) napisał i wydał w 1832 r., a I części Dziadów, która powstała najprawdopodobniej na początku 1821 r., nigdy nie ukończył (artysta nie opublikował tego dzieła, zostało ono wydane pięć lat po jego śmierci, w 1860 r.).   Dziadów część IV niemal w całości wypełnia wypowiedź Pustelnika-Gustawa, dawnego ucznia Księdza unickiego, który przedstawia dzieje swojej nieszczęśliwej miłości do Maryli. Jednocześnie prowadzi z duchownym spór światopoglądowy dotyczący zasad istnienia świata, zmierzający do obrony obrzędu dziadów i żądania od Księdza ich odprawienia.

Akcja IV części Dziadów, podobnie jak w części II, rozgrywa się w Dzień Zaduszny, czyli 2 listopada. W tekście nie ma informacji dotyczącej czasu rozgrywanych wydarzeń, jednak można przyjąć, że są to lata współczesne Mickiewiczowi. Miejscem akcji jest mieszkanie greckokatolickiego księdza.

Ksiądz jest wdowcem, mieszka samotnie z dwójką dzieci (w Kościele greckokatolickim duchownych nie obowiązuje celibat). W Zaduszki odwiedza go Pustelnik-Gustaw. Akcję tej części Mickiewicz zamknął w trzech godzinach. Każda z nich ma swoją nazwę: – dziewiąta wieczorem: godzina miłości, – dziesiąta wieczorem: godzina rozpaczy, – jedenasta wieczorem: godzina przestrogi. Następstwu kolejnych godzin towarzyszą znaki: o dziesiątej gaśnie pierwsza, a o jedenastej druga świeca. Oprócz tego o każdej równej godzinie pieje kogut.

Dodaj komentarz