Julian Przyboś – biografia

Julian Przyboś (ur. 1901, zm. 1970) – polski poeta i eseista. Urodził się w rodzinie chłopskiej. Uczęszczał do gimnazjum w Rzeszowie. Uchodził za szkolnego poetę i nadwornego recytatora. Założył Koło Artystyczno-Literackie, które potem przemieniło się w Klub Artystyczny „Dionizy”. W 1923 roku założył grupę negatywistów (razem z Józefem Edwardem Dutkiewiczem, Janem Brzękowskim, Janem Alfredem Szczepańskim). W okresie nauki gimnazjalnej interesował się Młodą Polską i w tym duchu pisał swoje pierwsze (poprawne, acz nie wybitne) utwory. Potem znalazł się pod dużym wpływem liryki Leśmiana oraz mitologii prasłowiańskiej. Swój pierwszy poważny wiersz Dachy opublikował w piśmie przynależącym ideowo do Skamandra. Chciał dostać się do futurystycznej grupy „F24”. Niedługo potem dołączył do Awangardy Krakowskiej, na której czele stał Tadeusz Peiper. Jak więc widać, Przyboś długo poszukiwał, zanim odnalazł swoją artystyczną drogę.

Po zdaniu matury zaciągnął się do wojska. Walczył na froncie. Został ranny podczas bitwy pod Sokolnikami. Wzięto go do niewoli. Uciekł i przedostał się do polskich wojsk. W 1920 roku uzyskał zwolnienie z wojska i rozpoczął studia polonistyczne (1920-1923). W czasie studiów zetknął się z Tadeuszem Peiperem, który miał na niego duży wpływ. Peiper określił młodego poetę jako człowieka małomównego i skupionego. Na łamach pisma „Zwrotnica” drukował jego utwory.

Po zakończeniu studiów został nauczycielem w gimnazjum w Sokalu, Chrzanowie oraz Cieszynie. Dzięki stypendium wyjechał do Francji (1937-1939), gdzie zapoznał się ze sztuką europejską.

W czasie wojny był we Lwowie, gdzie pełnił funkcję redaktora działu poezji w „Nowych Widnokręgach” oraz był bibliotekarzem w Ossolineum. Został aresztowany przez gestapo. Wolność odzyskał w 1941, po czym udał się do Gwoźnicy, gdzie pracował na roli, następnie jako kierownik wydziału informacji i propagandy w Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie. W latach 1944-1947 był członkiem redakcji tygodnika „Odrodzenie”. Ponadto był posłem do KRN oraz pierwszym prezesem reaktywowanego w 1945 roku ZZLP. Był także współautorem podręcznika Literatura polska. Wypisy dla klasy X szkoły średniej. W 1945 roku wstąpił do PPR. W latach 1947-1951 piastował stanowiska posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego w Szwajcarii. W 1956 roku zamieszkał w Warszawie, gdzie pracował w redakcji „Przeglądu Kulturalnego”, pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego pisma „Poezja”, należał też do redakcji „Miesięcznika Literackiego”. 

Był bardzo popularny. Dyskutowano o nim i mówiono o jego wierszach – zresztą stale publikował nowe utwory. Jego postawa i twórczość nie zgadzała się jednakże z hasłami socrealizmu, przez co poeta stawał się coraz częstszym obiektem ataków.

Zdobył nagrodę literacką miasta Krakowa (1945), jest też laureatem nagrody WRN w Rzeszowie, związanej z ziemią rzeszowską (1961), nagrody państwowej literackiej I stopnia za całokształt twórczości (1964). Umarł nagle w czasie swojego przemówienia na międzynarodowym zjeździe tłumaczy literatury polskiej. Pochowano go w rodzinnej wsi.

Dodaj komentarz