Sprzeczności są charakterystyczne dla bohaterów romantycznych. Byli oni rozdarci między walką o niepodległość ojczyzny a słabością, porywczością, skłonnością do kierowania się uczuciami. Typowe dla bohaterów romantycznych są nieszczęśliwa miłość i skłonności samobójcze, co można zaobserwować zarówno u Wokulskiego, jak i Gustawa. Wielkie ambicje łączą się tutaj z wrażliwością i niewielką odpornością psychiczną. Wokulski chciał osiągnąć sukces i zbić fortunę, zaczynając od zera, Konrad poszedł nawet o krok dalej i żądał od Boga kontroli nad ludzkimi duszami. Niestety obydwaj kierowali się głównie emocjami. Konrad prawie nazwał Boga carem i padł zemdlony, nie dokańczając swojej Wielkiej Improwizacji: pycha uniemożliwiała mu podjęcie się misji kierowania ludzkością, której tak pragnął. Bóg wolał ukazać przyszłość Polski skromnemu księdzu Piotrowi, niż wyniosłemu Konradowi, który stawiał się ponad ludzkością. Charakterystyczne dla bohatera romantycznego jest uważanie się za jednostkę wyjątkową, wyróżniającą się na tle całej ludzkości. Konrad nie był jednak tak silny, jak mu się wydawało: spotkał go upadek i musiał zostać poddany egzorcyzmom. Wokulski z kolei, wciąż stawiał na pierwszym miejscu swoją miłość do Izabeli. Zamiast skoncentrować się na innych celach, próbował odebrać sobie życie, a w końcu możliwe, że zginął w eksplozji w ruinach zamku.
Psychika człowieka jest na tyle skomplikowana, że podejmując ważne decyzje, trudno mieć pewność, że postępujemy właściwie. Przekonali się o tym między innymi Stanisław Wokulski i Gustaw-Konrad, którzy walczyli sami ze sobą, wybierając między rozumem a uczuciami.
