Wisława Szymborska w utworze „Możliwości” porusza temat wolności wyboru oraz możliwości, jakie niesie nam życie. Prostym językiem podkreśla jak ważne jest codzienne pielęgnowanie swojego systemu wartości. Pokazuje, że tylko poprzez codzienne dokonywanie wyborów, nawet tych najdrobniejszych, poznajemy samych siebie, uczymy się wyrabiać własne zdanie i dzielić się nim z innymi. „Możliwości” to współczesny list miłosny Szymborskiej do najbardziej wartościowego skarbu ludzkiego życia, czyli wolności.
Możliwości – analiza utworu i środki stylistyczne
„Możliwości” to idealny przykład utworu współczesnego, który nie trzyma się sztywnych ram. Jest wierszem stychicznym, czyli zbudowanym z wersów ciągłych (w tym przypadku z trzydziestu dziewięciu), o różnej liczbie sylab, które nie są niepodzielone na strofy.
Utwór należy do liryki bezpośredniej, gdzie podmiot liryczny ujawnia się. Dzięki obecności czasowników takich jak „lubiącą”, czy „kochającą”, możemy ze pewnością stwierdzić, że podmiot liryczny jest kobietą. Bohaterka wiersza to intelektualistka, która z dużą precyzją i odwagą dzieli się swoimi opiniami i wyborami. Sposób, w jaki kieruje do nas swoje słowa, wskazuje na jej dużą pewność siebie. Dzieli się z odbiorcą zarówno informacjami o charakterze błahym i przyziemnym, jak i bardziej wyszukanym oraz sprecyzowanym. Wiemy, że jest to kobieta, która woli „oczy jasne” i „szuflady”, a jednocześnie woli „ziemię w cywilu” i „siebie lubiącą ludzi”. Wiemy, że ceny sobie pokój na świecie. Jest świadoma swoich możliwości, swojej tożsamości i wolności. Wersy „wolę Dickensa od Dostojewskiego”, czy „wolę śmieszność pisania wierszy”, udowadniają, że podmiot liryczny interesuje się literaturą. Natomiast „wolę śmieszność pisania wierszy od śmieszności ich niepisania” pokazuje, że kobieta tworzy poezję. Możliwe, że pod postacią „ja” lirycznego kryje się nawet sama Szymborska.
Język, który stosuje w swoich utworach Wisława Szymborska, jest prosty i przystępny dla czytelnika. Nie umniejsza to jednak w żaden sposób błyskotliwości jej poezji. „Możliwości” to wiersz złożony w zasadzie z samych anafor. Słowo „wolę” pojawia się w utworze aż trzydzieści jeden razy i ma na celu nadanie odpowiedniego rytmu i zwrócenie uwagi na treść w nim zawartą. W „Możliwościach” znajdują się również liczne epitety, np. „kolor zielony”, „stare ilustracje”, „oczy jasne”. Poetka zastosowała również powtórzenia, których przykładem jest „Wolę wiele rzeczy, których tu nie wymieniłam, od wielu również tu nie wymienionych”. Chociaż „Możliwości” można określić jako jedną wielką wyliczankę, to zdecydowanie się na taką formę stylistyczną dosadnie podkreśla wydźwięk całego utworu.
Możliwości – interpretacja utworu
Głównym przekazem płynącym z wiersza „Możliwości” jest właśnie tytułowa możliwość. Oznacza ona wolność wyboru, posiadanie wolnej woli oraz kreowanie własnej tożsamości. Szymborska tworząc „Możliwości” wygłasza swego rodzaju manifest skierowany do świata. Mówi o tym, że wolność to najważniejsza wartość jaką ma człowiek. Wolna wola umożliwia podejmowanie samodzielnych decyzji, obieranie swoich własnych ścieżek, kreowanie poglądów politycznych czy moralnych. Nie narzuca odbiorcy, że ma myśleć tak jak podmiot liryczny. Nie ma na celu przekonywania go, że „kolor zielony” to jedyny, który trzeba lubić. Skupia się na licznych możliwościach, które niesie życie i decyzjach, które ludzie podejmują sami w zgodzie z własnym sumieniem. Rozmaitość sytuacji, opinii i wyborów przedstawionych w wierszu, wskazuje na to, że główna bohaterka ma już wykształcony swój system wartości. Ma wyklarowane zdanie na tematy przyziemne. Jednocześnie obok rzeczy błahych, interesuje się innymi ludźmi, przyrodą, światem. Anaforyczne „wolę” pomaga nam uzmysłowić sobie, ilu wyborów może dokonać człowiek w życiu, jeżeli ma możliwość wyboru. Stawianie sobie samemu wyzwań życiowych nie tylko umożliwia samorozwój, ale także tworzenie własnych opinii. Kluczem do stworzenia osobistego systemu wartości jest danie sobie szansy na poznanie własnego siebie. Kolejna nauka płynąca z utworu to zachęcanie do głośnego wyrażania swojego zdania. Bycie odważnym w swoich opiniach uczy szacunku dla swojej osoby, a jednocześnie ułatwia komunikację i poznawanie innych osób. Podmiot liryczny skupiając się na rzeczach drobnych i codziennych, a rzadziej wspominając o patetycznych tematach, pokazuje, że możliwości kryją się w codziennej rutynie. Nie trzeba mieć opinii na ważne tematy polityczne, czy społeczne, żeby czuć się docenionym przez ogół. Jedni będą mówić o rzeczach odległych i poważnych, a inni o banałach. W ten sposób wszyscy się uzupełniamy.
„Możliwości” to wiersz bardzo ważny. W swojej prostej formie i języku, przemyca treści znaczące i uniwersalne dla każdego odbiorcy. Zachęca do tworzenia własnych opinii i dzielenia się nimi na forum publicznym, bez znaczenia czego dotyczą. Codziennie mamy szansę na dawanie sobie nowych możliwości. Dzięki nim pielęgnujemy swoją tożsamość i korzystamy z opcji, jakie podarowało nam życie. Szymborska, wierszem „Możliwości”, przypomina nam, że człowiek to istota unikatowa, a jej niepowtarzalność leży w naszych rękach.