Wacław Potocki

Utwór „Pospolite ruszenie”, którego autorem jest Wacław Potocki, ukazuje realistyczny obraz szlachty polskiej z XVII wieku. Podmiot liryczny, który można utożsamiać tu z autorem ze względu na wielkie zaangażowanie w sprawy Rzeczpospolitej autora, wytyka Sarmatom obojętność wobec losów ojczystego kraju. Przedstawia to przez opis prostej sytuacji w obozie wojskowym, której możliwe, że był świadkiem. Poeta poza działalnością literacką spełniał się jako żołnierz oddany sprawie narodowej (pochodził z bogatej szlachty ziemiańskiej) oraz polityk (był podczaszym).

Wiersz „Veto albo nie pozwalam” pochodzi ze zbioru Moralia i jest przykładem liryki patriotycznej – typowej w twórczości Potockiego. Moralia to zbiór, nad którym poeta pracował pod koniec swojego życia. Uważane są one za jeden z najwybitniejszych dzieł Potockiego.

Utwór „Nierządem Polska stoi” zalicza się do liryki patriotycznej. Jest to typowy wiersz, jeśli chodzi o twórczość poetycką Potockiego. Poeta piętnuje w nim egoistyczną postawę szlachty i ukazuje, do czego doprowadziło nadużywanie przez stan szlachecki wolności. Utwór jest gorzki w wymowie, przepełniony żalem i krytyką ówczesnego stanu Polski.

Wiersz „Zbytki polskie” należy zaliczyć do liryki patriotycznej. Ten typ liryki jest typowy w twórczości Potockiego, szlachcica bogobojnego i czynnie zaangażowanego w życie społeczne. Podmiotem lirycznym utworu jest obywatel – zapewne szlachcic – który wypowiada się krytycznie na temat postawy rodaków. Głównym tematem utworu czyni przywary Polaków, przede wszystkim ich chciwość i dążność do życia w zbytku – co nie zawsze zgadzało się z ich rzeczywistym majątkiem.