Adam Zagajewski, ur. 1945 we Lwowie, zm. 2021 w Krakowie. Poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki, tłumacz. Przedstawiciel pokolenia Nowej Fali. Autor kilkunastu tomów poetyckich i szkiców. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów współczesnych. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród międzynarodowych.
Krótki życiorys Adama Zagajewskiego
Adam Zagajewski (ur. 21 czerwca 1945 we Lwowie, zm. 21 marca 2021 w Krakowie) – polski poeta, eseista, prozaik, przedstawiciel pokolenia Nowej Fali, sygnatariusz Listu 59 (1975), od 1976 objęty cenzurą, w latach 1982–2002 na emigracji we Francji, od 1983 redaktor „Zeszytów Literackich”; laureat Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1975), Międzynarodowej Nagrody Neustadt w dziedzinie literatury (2004) i Nagrody Księżnej Asturii (2017), w latach 1973–1983 członek Związku Literatów Polskich, od 1979 członek Polskiego PEN Clubu, od 2006 członek Polskiej Akademii Umiejętności; nauczyciel akademicki, tłumacz literacki.
Biografia rozszerzona Adama Zagajewskiego
Urodził się 21 czerwca 1945 we Lwowie, w którym nigdy nie mieszkał; tego samego roku rodzina Zagajewskich na skutek akcji przesiedleńczej wyjechała ze Lwowa i osiadła w Gliwicach. Tam ukończył V Liceum Ogólnokształcące, a następnie studiował psychologię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był wykładowcą filozofii na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i pracował w redakcji czasopism „Student” i „Odra”. Związany był z poetyckim ruchem Nowej Fali w Krakowie. Debiutował wierszem „Muzyka” w 1967 r. Rok później, pod wpływem wydarzeń marcowych, stał się jednym z założycieli grupy poetyckiej „Teraz”, działającej do roku 1975. W 1972 zadebiutował tomem wierszy pt. „Komunikat”. Wraz z Julianem Kornhauserem, opublikował „Świat nie przedstawiony” – program ideowo-artystyczny pokolenia Nowej Fali. Poeci postulowali odkłamanie języka, szczere spojrzenie na życie codzienne i przywrócenie mu wiarygodności. Szybko zdobył sławę czołowego poety „Pokolenia ’68”.
Działalność opozycyjna
Po podpisaniu „Listu 59” w 1975 r., został objęty zakazem druku i rozpracowywaniem przez SB. W latach 1976-1980 współtworzył niezależne czasopismo „Zapis”. W 1978 podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych i był jego wykładowcą. Dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami w 1980 roku.
Emigracja i powrót
Od 1981 roku mieszkał w Paryżu, gdzie nawiązał współpracę z Kulturą i został członkiem redakcji „Zeszytów Literackich”. Od 1988 r. regularnie wyjeżdżał do USA, gdzie wykładał w Committee on Social Thought na Uniwersytecie w Chicago oraz jako profesor wizytujący na University of Houston, gdzie prowadził kurs „creative writing”. Tam zaprzyjaźnił się z Czesławem Miłoszem. W 2002 roku, wraz z żoną wrócił do Polski; zamieszkali w Krakowie. Tam prowadził gościnnie warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 2015 roku został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi. Do sierpnia 2020 był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Zmarł 21 marca 2021 w Krakowie.
Twórczość Adama Zagajewskiego
Tworzył niemal wyłącznie wiersze białe i wolne. Definiował poezję jako sztukę przetwarzania wyrażeń myślowych. Uważał, że nie kształtowanie języka, ale sens jest najważniejszą cechą poezji, co było wbrew nurtowi postmodernistycznemu. W poezji Zagajewskiego prawie brak zniekształceń słownych. Analizując utwory muzyczne, poszukiwał cechy, oddającej ich charakter, nie zanurzał się zaś w opisach słownych. W jego poezji przewijają się motywy poetyckie, przede wszystkim związane z: wędrówką, miastem i przestrzenią miejską, książką, drzewem, ptakami, światłem, sferą mroku, wodą…
Nagrody literackie
Adam Zagajewski był laureatem bardzo wielu prestiżowych nagród literackich m.in.: Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1975), nagrody literackiej im. Kurta Tucholsky’ego (1985), Prix de la Liberté (1987), nagrody Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1989), nagrody literackiej im. Zygmunta Hertza (1994), Nagrody Vilenica (1996), nagrody im. Lenaua (2000), nagrody im. Tomasa Tranströmera (2001), Nagrody im. Horta Bienka (2002), Nagrody Literackiej Fundacji im. Konrada Adenauera (2002), Nagrody Neustadt (2004), nagrody im. Czesława Miłosza (2008), Europejskiej Nagrody Poetyckiej (2010), chińskiej nagrody poetyckiej Zhongkun (2014), Nagrody im. Jana Parandowskiego (2015), Nagrody im. Heinricha Manna (2015), nagrody im. Leopolda Lucasa (2016), Griffin Prize za całokształt twórczości (2016), Nagrody Księżnej Asturii w dziedzinie Literatury (2017).
Ciekawostki o Adamie Zagajewskim
- Był wnukiem Karola Zagajewskiego, nauczyciela i przed 1939 naczelnika wydziału w Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego, synem prof. Tadeusza Zagajewskiego i mężem aktorki i tłumaczki Mai Wodeckiej.
- Często był wymieniany jako kandydat do literackiej nagrody Nobla.
- Zmarł w Światowym Dniu Poezji (21 marca).
- Był miłośnikiem Chopina, Bacha, Szostakowicza i Mahlera.
- Jego pseudonimy to Antoni Kamiński, Jadwiga Kamasz i z czasów paryskich Andrzej Last.
Cytaty
- „Nie wolno mi jeszcze żyć w wierszu, muszę przebywać w świecie, w mieście. Tylko umarli mogą rozgościć się w poezji; przychodzą tu jak biedni skrzypkowie o sinych od mrozu palcach i długo śpią na łóżkach wersów.”
- „Rozpoznanie rzeczywistości nie jest jedynym zadaniem kultury, ale spełnienie tego obowiązku jest warunkiem społecznym funkcjonowania tej kultury jako całości.”
Źródła
- Treść
- https://kulturaparyska.com/pl/people/show/adam_zagajewski/biography
- https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/adam-zagajewski-1945-2021/
- https://culture.pl/pl/tworca/adam-zagajewski
- https://lubimyczytac.pl/autor/15865/adam-zagajewski
- https://www.znak.com.pl/autor/Adam-Zagajewski
- https://www.zeszytyliterackie.pl/adam-zagajewski-milosz-mlody-i-stary/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Zagajewski