„Odprawa posłów greckich” to utwór Jana Kochanowskiego z końca lat 70. XVI wieku. Jest to tragedia antyczna, która pierwszy raz została wystawiona na weselu Jana Zamoyskiego i Krystyny Radziwiłłówny, w którym brali udział także król i królowa.
Odprawa posłów greckich – streszczenie krótkie
W utworze zastosowano zasadę trzech jedności. Akcja trwa 6-8 godzin, wydarzenia rozgrywają się na Placu Publicznym w Troi. Głównym wątkiem jest wydanie Heleny Grekom.
Antenor przedstawia historię porwania Heleny przez Parysa. Uważa, że kobieta musi wrócić do domu. To jedyny sposób zapobiegnięcia wojny z Grekami. Parys chce przekupić Antenora, jednak nie udaje mu się to. Chór narzeka na niemożliwość połączenia młodości i mądrości.
Helena wspomina swoje życie przed porwaniem. Straciła wszystko i tęskni za domem i dziećmi. Boi się o siebie i swój los. Pani Stara ją pociesza i mówi, że Bóg rozwiąże wszystkie jej problemy. Chór śpiewa o tym, że władcy mają obowiązki wobec poddanych.
Poseł mówi Helenie, że król Priam zadecydował o tym, iż Helena nie wróci do Grecji. Decyzja zapadła na naradzie rady trojańskiej. Parys próbował przekonać, że nie porwał Heleny sam z siebie, ale była to chęć bogini Wenus, by tak się stało. Mówi też, że Grecy również porywali żony. Antenor się z tym nie zgadza i mówi, że to, że Grecy porywali żony, nie oznacza, że Parys też powinien tak postąpić. Ikeaton uważa, że Helena wróci do domu, kiedy Grecy przyznają się porwania Medei. Członkowie rady stają za Parysem. Priam szanuje decyzję rady. Chór mówi o przybyciu wściekłych Greków.
Ulisses uważa, że młodzież z dobrych domów jest nic nie warta. Menelaos, mąż Heleny, chce się mścić na Parysie. Chór śpiewa o ich starciu. Antenor jest wyśmiany przez Priama, kiedy mówi o wojnie z Grekami. Chciał, by król dobrze się przygotował do wojny. Kasandra, córka Priama, widzi w proroczej wizji upadek Troi. Ojciec jej nie wierzy, jednak przypomina sobie sen, w którym jego żona widziała płonącą Troję. Rotmistrz informuje o ataku Greków. Grecy mają tysiąc okrętów i są gotowi zaatakować w każdej chwili. Priam ogłasza naradę wojenną.
Odprawa posłów greckich – streszczenie szczegółowe
Utwór zaczyna się listem dedykowanym Janowi Zamoyskiemu. W liście wyjaśnione są powody, dlaczego tragedia ma premierę na jego weselu. Treść tragedii jest krótko opisana i wyrażona jest nadzieja, że Zamoyski będzie obecny na premierze. List został napisany 22.12.1577 roku.
Prolog
Troja, Plac Publiczny. Zbiera się chór panien. Stawiają się na schodach pośrodku Placu. Antenor opowiada historię o porwaniu żony króla Sparty Menelaosa – Heleny. Helena została porwana przez Parysa, który jest księciem Troi. Powinna wrócić do domu, ponieważ to jedyny sposób na uniknięcie konfliktu między Troją a Grecją. W Troi pojawili się greccy posłowie, którzy mają za zadanie odebrać Helenę i zawieźć ją do domu. Parys się jednak nie zgadza. Antenor wie, że Grecja zaatakuje Troję, jeśli Helena nie wróci do domu. Grecy mają potężną armię. Parys stara się przekupić ważnych obywateli Troi, by stali po jego stronie w konflikcie. Antenor jednak nie daje się przekupić, nie chce pieniędzy czy przychylności. Ważna jest dla niego uczciwość. Według niego Parys jest cudzołożnikiem. Tylko Bóg może rozwiązać ten konflikt.
Epizod I
Parys prosi Antenora o wsparcie, jednak ten odmawia. Parys uważa, że przyjaciel go zawiódł. Antenor wspiera słuszną sprawę i stoi po stronie Greków, ponieważ jest to sprawiedliwe. Parys zawinił, a on nie ma zamiaru tego wspierać. Antenor ma swój system moralny, którego nie ma zamiaru się wypierać. Ważna jest dla niego prawda, to nią należy się w życiu kierować, a nie przyjaźnią. Parys jest urażony, próbuje wywołać wyrzuty sumienia w Antenorze. Przypomina mu wspólne przygody, bitwy, polowania i uczty. Mężczyzna jednak odpiera argument słowami, że nie wolno kraść czyjegoś mienia i porywać żon innych osób. Parys żałuje, że w ogóle przyszedł do przyjaciela.
Pieśń chóru I
Chór twierdzi, że młodości i mądrości nie można ze sobą połączyć, choćby nie wiadomo, jak się chciało. Świat byłby dużo lepszym miejscem, gdyby młodość i mądrość dało się ze sobą połączyć. Świat nie miałby tylu problemów. Chór opowiada o osobach, które w młodym wieku tracą zdrowie, reputację, majątek, by tylko zaspokoić swoje żądze i spełnić destruktywne marzenia. Są to osoby impulsywne i niedojrzałe, które tracą wszystko, by zdobyć na chwilę przyjemność. Parys, chcąc mieć Helenę, naraża Troję na wojnę z Grekami.
Epizod II
Helena rozmawia z Panią Starą, służącą. Wie, że Parys będzie ponosił konsekwencje porwania jej. Helena boi się o swoje życie i los. Jest zależna od porywacza, jego woli i zachcianek. Mówi, że jest jak owca, której życie zależy od łaski wilka. Helena boi się, że Parys ucieknie z Troi, a ona zostanie sama w obcym państwie i z ludźmi, których nie zna. Chciała wrócić do domu, do męża, którego kocha. Jednak jej transport do Grecji będzie wyglądał tak, jakby była niewolnicą – będzie skuta łańcuchami. Bała się też męża, który na pewno będzie chciał ją ukarać za zdradę, do której zmusił ją Parys. Porwana żałuje, że kiedykolwiek poznała Parysa, lecz nie spodziewała się, że ten ją porwie i odbierze wszystko, co dla niej ważne. Do tamtego momentu prowadziła spokojne życie i była szczęśliwa. Jest urodziwą, płodną kobietą, która ma doskonałą reputację, zdrowe dzieci i pochodzi z dobrej rodziny. Straciła to wszystko przez porywacza. Helena najbardziej obawia się o dzieci, męża, przyjaciół i swoją dobrą opinię. Nie chce całe życie żyć sama w Troi.
Służąca stara się ją uspokoić. Mówi, że szczęście musi mieszać się z bólem. Helena miała piękne i dostatnie życie, w którym przeżyła wiele wspaniałych momentów. Dlatego teraz mierzy się ze smutkiem i strachem. Jednak to wszystko minie w pewnym momencie. Helena boi się, że jej życie będzie tak zawsze wyglądać. Cierpi, nie widzi powodów do radości. Pani Stara zauważa, że człowiek bardziej zwraca uwagę na złe rzeczy, niż na dobre. Według Heleny na świecie jest więcej zła niż dobra. Rodzimy się w jeden sposób, ale umrzeć można na wiele sposobów. Zdrowie jest jedno, a chorób mnóstwo. Pani Stara namawia Helenę, by zaufała Bogu.
Pieśń chóru II
Chór mówi o tym, że władcy mają obowiązki wobec poddanych. Królowie są wysłannikami Boga, dlatego nie można korzystać z władzy dla swoich korzyści i przyjemności. Należy dbać o tych, którymi się rządzi i zapewniać im godne życie. Kto krzywdzi siebie, ponosi mniejszą karę, niż osoba, która krzywdzi innych. To nawiązanie do Parysa i jego czynów – zaspokaja swoje potrzeby, ale nie myśli ani o ojczyźnie, ani o Helenie.
Epizod III
Helena spotyka Posła przed pałacem. Mężczyzna podchodzi do niej empatycznie, doskonale rozumie jej uczucia, jednak wieści, które przynosi nie są pomyślne. Król Troi – Priam – nie zamierza oddać Grekom Heleny. Kobieta ma nadzieję, że to nie jest prawda, a te wieści to plotki. Poseł jednak brał udział w naradzie, a jego przybycie jest rozkazem Parysa. Poseł opowiada o negocjacjach. Priam nie chciał sam podejmować decyzji, ponieważ nie chciał przeszkadzać lub sprzyjać szczęściu Parysa. Król szanował wszystkie decyzje rady. Dziwił się, że Grecy są wściekli. Uważał, że Parys po prostu znalazł sobie żonę w Grecji, ale nie wiedział, czy to kwestia porwania, czy bogowie sprzyjali Parysowi.
Parys obiecał, że będzie zachowywał się zgodnie z zaleceniami rady. Przedstawiał swoje zalety i starał się zrobić wszystko, by w oczach rady oraz ojca przestać być nieodpowiedzialnym młodzieńcem, a stać się odpowiedzialnym dorosłym, który wie, co robić. Poznał Helenę, kiedy był sędzią w sporze trzech bogiń. Wenus, Minerwa i Junona kłóciły się, która jest najpiękniejsza. Parys zadecydował, że spór wygrywa Wenus, która w zamian obiecała Parysowi Helenę. Parys musiał więc przyjąć dar, chociaż nie bardzo tego chciał. Jednak taka była wola bogów.
Parys powiedział, że Grecy sami porywali cudze żony. Medea, córka króla Kolchidy, została porwana przez Jazona, który był synem króla Jolkos. Ojciec Medei wspierał Troję i uważał, że Grecy poślubiają Trojanki, które wcale tego nie chcą. Według Parysa, Grecy nie mają sumienia i nie obchodzą ich krzywdy, jakie wyrządzili innym. Ich okrucieństwo jest znane wszystkim, nie zostawiają po sobie nic cennego, niszczą wszystko, co podbili. Wciąż przetrzymują trojańskie branki. Rada doskonale zna kobiety, które zostały porwane. Helena nie wynagrodzi krzywd, które Grecy wyrządzili Trojanom, ale chociaż w jakiś sposób jest małą nagrodą dla Trojan. Antenor tego nie popiera. Uważa, że Parys złamał prawo, porywając żonę człowieka, który go gościł. Antenor twierdził, że nie powinno się mścić za złe uczynki Greków kolejnymi złymi rzeczami. Próbował namówić króla, by ten odesłał Helenę. Wtedy nie wybuchłaby wojna. Słowa Wenus nie dają przyzwolenia na porwanie i poślubienie Heleny.
Eneasz, Pantus, Tymetes, Lampon i Ukalegon zgodzili się z Antenorem. Ikeataon wziął stronę Parysa i próbował namówić do wojny. Uważał, że Trojanie się boją i są posłuszni Grekom, którzy w przyszłości mogą przyjechać do Troi i zażądać tutejszych kobiet. Helena powinna zostać wydana dopiero wtedy, kiedy Grecy przyznają się do porwania Medei. Wszyscy zgodzili się z mówcą. Ukalegon chciał coś powiedzieć, jednak zagłuszył go hałas. Nie dało się uspokoić rady. Podczas głosowania wszyscy wzięli stronę Parysa, dzięki czemu Helena nie będzie zwrócona Grekom. Król wiedział, że przez to wybuchnie wojna.
Epizod IV
Ulisses nie kryje oburzenia wydarzeniami, które dzieją się w Troi. Uważa, że Troja to królestwo nierządu, a prawo, sprawiedliwość i uczciwość nie istnieją. Mieszkańcy chcą się jedynie wzbogacić i zaspokajać swoje zachcianki. Sądzi, że Parys jest marnotrawcą i dziwi się, że rada go poparła. Według niego dobrze urodzona młodzież niszczy kraj i przynosi wstyd. Młodzi tylko piją, jedzą, wydają pieniądze i nic nie robią. Nie są w stanie stanąć do walki, bo tego nie znają. Menelaos jest upokorzony ze względu na porwanie swojej żony. Ma nadzieję, że będzie miał okazję się zemścić na Parysie.
Pieśń chóru III
Chór mówi o statku, na którym płynie Parys do Grecji. Menelaos i Parys mają się zmierzyć ze sobą, a Troja upaść i pogrążyć się.
Epizod V
Antenor ostrzega króla przed wojną i namawia go, by żołnierze byli przygotowani do walki. Wie, że Grecy zaatakują szybko i skorzystają z tego, że Troja nie jest gotowa. Priam go wyśmiewa i nazywa tchórzem. Antenor wie, że strach opanuje wszystkich, kiedy przegrają wojnę. Do Antenora i Priama przychodzi Kasandra, córka Priama. Jest przerażona. Dziewczyna, dzięki zakochanemu w niej Apollinowi, ma prorocze wizje. Dostała ten dar za przyrzeczenie wiecznej miłości, jednak nie dotrzymała obietnicy, bo nie kochała boga. Apollo sprawił, że nikt nie wierzy Kasandrze, która prosi go, by ten zabrał jej dar.
Kasandra przewiduje upadek Troi. Czuje, że ciało Hektora – jej brata – będzie zbezczeszczone i ciągnięte wokół murów Troi przez konie. Priam odkupi zwłoki za złoto, które przyjmie Achilles. Achilles zginie dzięki Parysowi. Kasandra widzi też konia trojańskiego. Mówi, że trzeba go spalić, zanim on spali Troję. Mężczyźni zginą na wojnie, kobiety będą niewolnicami, a matki będą wyć z rozpaczy.
Epilog
Antenor mówi królowi, by nie lekceważył słów córki. Priam przypomina sobie sen, który śnił się jego żonie przed narodzinami Parysa. W śnie widział pożar Troi. Antenor mówi, by król przygotował się do wojny z Grekami. Rotmistrz i Więzień mówią, że Grecy atakują posterunki graniczne. Więzień trafił do Rotmistrza podczas bójki z Grekami, którzy mają tysiąc okrętów. Grecy wysłali posłów, by odzyskali Helenę. Jeśli jej nie przyprowadzą, Grecy ruszą na Troję. Brat Menelaosa, Agamemnon, dowodzi wojskiem. Priam nakazuje uwięzić w niewoli Więźnia. Następnego dnia Trojańczycy mają naradzać się nad strategią obrony i ataku.