William Wordsworth był angielskim poetą pochodzącym z tzw. „Krainy Jezior” i reprezentował epokę wczesnego romantyzmu. Zasłynął przede wszystkim pierwszym w historii literatury eposem psychologicznym – Preludium, był także autorem wielu wierszy. Jednym z nich jest Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy, opisujący egzystencjalne przemyślenia człowieka dotyczące życia doczesnego, które wywołuje bezpośredni kontakt z naturą.
Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy – analiza i środki stylistyczne
Przekładu omawianego utworu na język polski dokonał Stanisław Barańczak, wybitny poeta współczesny oraz doskonały tłumacz. Wiersz ma formę stychiczną, William Wordsworth nie zdecydował się na wprowadzenie odrębnych zwrotek. Składa się na niego czternaście wersów o zmiennej ilości zgłosek, rymowanych w układach krzyżowym oraz okalającym. Na rytm oraz tempo wpływają także przerzutnie, dynamiczne przeniesienia fragmentu zdania do kolejnej linijki.
Zastosowana została liryka typu bezpośredniego, podmiot liryczny wypowiada się w sposób jawny, w imieniu zarówno swoim, jak i większej zbiorowości, do której przynależy – całej ludzkości. Identyfikują go odpowiednie zaimki osobowe (wiele dla nas znaczy, potrąca w nas niemą strunę, co mnie przekona, karmiła mnie). Utwór ma więc charakter osobisty, ale niesie także uniwersalne przesłanie, osoba mówiąca, co często spotykane w romantyzmie, postrzega rzeczywistość dogłębniej niż przeciętny człowiek, jest wrażliwsza na doznania i czuje więcej.
Warstwa artystyczna jest stosunkowo rozbudowana, środki stylistyczne są różnorodne i liczne, ale wciąż zrozumiałe dla odbiorcy, co jest zgodne z poglądami wyznawanymi przez poetę. Świat przedstawiony oraz stan ducha podmiotu lirycznego opisane zostały za pomocą plastycznych epitetów (nietrwała zdobycz, codzienna pogoń, wściekła zawierucha, spiralna koncha, niczyje serce, ludzkie sprawy, głucha dusza, wiara przeminiona). Na wyobraźnię oddziałuje także porównanie (dzieci śpiące jak skulone kwiaty). Wypowiedź ma emocjonalny charakter, o czym świadczy zastosowanie ekspresyjnego wykrzyknienia (Wielki Boże!). Autor, pomimo dbałości o zrozumiałość przekazu, nie zrezygnował z metaforycznych środków – przenośni (wiara pogan przeminiona karmiła mnie od dziecka, świat potrąca w nas niemą strunę) oraz personifikacji. Natura staje się pobocznym, lecz istotnym bohaterem lirycznym wiersza, nabiera ludzkich cech (morze, gdy pierś oku Księżyca odsłoni).
Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy – interpretacja wiersza
Wiersz Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy przekazuje refleksje osoby mówiącej dotyczące nieuchronnej przemijalności człowieka, oraz nieistotności jego działań na Ziemi. Podmiot liryczny patrzy na świat pesymistycznie, krytykuje zachłanne społeczeństwo, które dąży do coraz większej ilości dóbr doczesnych, gubiąc po drodze moralność. Ludzie skupiają się na gromadzeniu dóbr materialnych, co jest błędem – bogactwa z czasem tracą wartość, nie dają człowiekowi trwałego szczęścia, nie zabierze on ich ze sobą po śmierci.
Ciągła pogoń sprawia, że ludzie zaniedbują swój rozwój duchowy, żyją tu i teraz, nie zastanawiając się, co będzie dalej. Złym znakiem jest także odejście od natury, egzystencja niezgodna z odwiecznym rytmem przyrody. Dla zwykłego człowieka, morze jest po prostu morzem – dla podmiotu lirycznego jest to natomiast miejsce niesamowitego spektaklu, kiedy to woda potrafi być spokojna i gładka, aby w ciągu kilku godzin przeistoczyć się we wzburzone, groźne fale.
Osoba mówiąca jest wysoce wrażliwa, dostrzega więcej niż inni, czuje głębiej. Natura ją porusza, oddziałuje na emocje, pozwala także odzyskać zachwianą równowagę. Ludzie jednak przestali szanować przyrodę, niszczą ją i wykorzystują do własnych celów. Podmiot liryczny dopuszcza sferę duchowości, ale nie w postaci tradycyjnie postrzeganej przez chrześcijaństwo. Choć zwraca się wprost do samego Stwórcy, to jednak nie jest to modlitwa, a wyraz żalu. Instytucjonalna religia wpłynęła na społeczeństwo negatywnie, gromadząc ludzi w okazałych, opływających bogactwem świątyniach, jednocześnie odciągając ich uwagę od natury oraz zaburzając naturalną harmonię i porządek świata. Osoba mówiąca wspomina także o greckiej mitologii, wypatruje we wzburzonym morzu Proteusza i Trytona, synów Posejdona. Zazdrości im umiejętności panowania nad żywiołem oraz możliwości całkowitego zjednoczenia się z przyrodą. Odrzucenie pogoni za postępem cywilizacji oraz potrzeba kontaktu z naturą jest charakterystyczna dla romantyzmu. Wordsworth odwołał się także do znanego już z Biblii motywu vanitas – przemijania, marności oraz kruchości ludzkiego życia.
Podsumowanie
William Wordsworth był jednym z pierwszych brytyjskich reprezentantów romantyzmu. Pragnął tworzyć dzieła bliskie zwykłemu człowiekowi, z którymi będzie mógł się identyfikować oraz które będą dla niego zrozumiałe. Postulował także życie w bliskości z przyrodą oraz według naturalnych praw, krytykował natomiast nadmierne przywiązanie do dóbr materialnych. Jego twórczość stała się inspiracją dla kolejnych romantyków, także polskich, ale poglądy Wordswortha spotkały się także z krytyką kolejnego pokolenia.