Ze wsi – interpretacja

Utwór „Ze wsi” należy do arkadyjsko-sielankowego nurtu poezji Czechowicza. Podmiot liryczny opisuje w wierszu wiejski krajobraz, ukazując jego cudowność, piękno harmonię, a nawet swoistą baśniowość. Tym samym staje się piewcą polskiej wsi. Osobie mówiącej wieś kojarzy się z kijankami, praczkami wykonującymi swoją pracę nad rzeką, wiśniami, czereśniami, kwiatami, burzą, deszczem i szczekającym psem. Odbiorca widzi przed sobą iście arkadyjski krajobraz. Co ważne, waloryzowany jesttutaj świat natury, człowiek schodzi jakby na dalszy plan. W wierszu zostało wymienionych wiele elementów przyrody. Tymczasem pojawia się tylko praczka oraz zły pies pilnujący gospodarstwa. O cudowności wsi decyduje więc bliskość z naturą. Ta bliskość ma być gwarantem bezpieczeństwa i spokoju.

Trzeba zauważyć, że w wierszu została opisana burza – a więc zjawisko kojarzone z gwałtownością. Wiele dzieci boi się burzy. Matka próbuje uspokoić swojego malca, śpiewa mu kołysankę, stosuje eufemizmy w opisywaniu świata: „rzucili na wodę złocisty kij”, „zmyło błękit”, „niepogoda na uwrociu opłakała trawkę”. Ponadto, poza niezwykłą melodyjnością, wiersz odznacza się dużą malowniczością. Poeta operuje kolorami, opisuje świat ogarnięty feerią barw.

Podmiotem lirycznym w wierszu wydaje się matka usypiająca dziecko. Bohaterem lirycznym z całą świadomością można nazwać przyrodę targaną burzą. Wiersz ma formę piosenki, kołysanki. Całość zasadza się na pochwale piękna wsi. Wieś jest bezpieczna i arkadyjska nawet podczas burzy. Poeta wykazał się awangardowym podejściem, jeśli chodzi o warstwę dźwiękową utworu.

Głównym środkiem zastosowanym w wierszu jest instrumentacja dźwiękowa. Poeta sprawił, że wiersz jest melodyjny i rytmiczny, korzystając z wielu chwytów:

  1. zastosowanie onomatopei: „bura burza od boru/ i jak bór dudni piorun”, która została ponadto wzmocniona nagromadzeniem koło siebie litery „b”, wyrażającej dudnienie typowe dla wyładowań atmosferycznych.
  2. gromadzenie w kolejnych wersach wybranych głosek, np. a, o, u (samogłoski występują niezwykle licznie w utworze)
  3. zastosowanie rymów dokładnych i niedokładnych, np. śpij – kij, trawkę – ligawkę, rude – niezabudek. W wierszu pojawiają się zarówno asonanse (wieś – pies, wisien – czeresien), jak i konsonanse (potoczka – oczko)
  4. przeplatanie całostek rymowanych z nierymującymi się
  5. użycie anafory: „mam ja z obrazem grający kij/ mam ja ligawkę”
  6. nagromadzenie wyrazów ze zmiękczeniami: kijanek, Kujawiaczek,piorun, siwe, śpij, rzucili, dudni,złocisty, kij, widnokręgi, niedobry, pies, glinie, wieś, wieczna, takie, zielonego, świata, wisien, czeresien, błekit, dziecko, niezabudek, niepogoda, uwrociu, ligawkę
  7. wprowadzenie całostek, które przypominają refren: „mam ja z obrazem grający kij/ mam ja ligawkę, śpij dziecko niezabudek/ no śpij”

Ponadto w utworze można wyróżnić metafory (przypominające w swoim wyrazie bajki dla dzieci), epitety (niezwykle malownicze) oraz jeden neologizm artystyczny (na uwrociu – u wrót, u drzwi)

Wiersz ma budowę stroficzną. W strofach można zaobserwować różną liczbę sylab. Mimo to wiersz wydaje się mieć budowę regularną i cechuje się niezwykłą rytmicznością – przede wszystkim ze względu na wręcz wirtuozerię w materii instrumentacji dźwiękowej. Trzeba zauważyć, że w wierszu pojawia się też wiele słów związanych tematycznie z piosenką: kujawiak, dudni, grający, ligawkę, muzyce. Ponadto w utworze pojawia się co jakiś czas fraza bazująca na słowie „śpij”. Utwór wydaje się być wariacją na temat polskich piosenek ludowych oraz kołysanek dla dzieci. Użycie zdrobnień i dość bajkowy sposób metaforyki pozwala sądzić, że utwór ma pomóc w zaśnięciu małemu dziecku. Należy jednak zauważyć, że wiersz jest także formą zaklęcia. Stosowanie formuł magicznych i czarowanie rzeczywistości jest typowym zabiegiem w poezji Czechowicza. Tym razem poeta stara się zaczarować rzeczywistość za pomocą muzyki, pieśni. Pragnie, aby świat był podobny do raju – tak jak arkadyjska jest polska wieś.

Dodaj komentarz