Kobiety w literaturze przedstawiane są od tysiącleci w bardzo różny sposób. Niekiedy są to postaci bardzo silne, które stają naprzeciw całemu światu pewne swoich racji, niekiedy to tragiczne femme fatale, które wykorzystują swoją urodę i miłość mężczyzn do osiągania własnych celów, jeszcze w innych przypadkach to słabe i egzaltowane kobiety, które nie potrafią odnaleźć swojego miejsca w świecie przez własne rozchwianie emocjonalne. Często te rozmaite konstrukcje charakterologiczne spotykają się ze sobą na kartach jednego dzieła literackiego.
Lalka Bolesława Prusa to powieść panoramiczna, której główną postacią kobiecą jest Izabela Łęcka, młoda dziewczyna, która pochodzi z arystokracji i wychowana została w przepychu i bogactwie, przez co nie docenia wartości pracy i gardzi ludźmi niżej od niej urodzonymi.
Wszystkie jej wady widać dobrze, gdy zakochuje się w niej główny bohater powieści, Stanisław Wokulski, zubożały szlachcic, człowiek bardzo pracowity, o wielu talentach, zainteresowaniach, a także genialny przedsiębiorca. Przy nim Izabela sprawia wrażenie dziecka, które żyje w bańce stworzonej dla niej przez fortunę rodziny. Nie zna życia, nie potrafi podejmować decyzji, żyje mitami oraz przeświadczeniem o własnej wartości, która jednak nie jest poparta niczym konkretnym, może poza urodą.
Izabela jest postacią, która nie wzbudza sympatii, wręcz odwrotnie. Odrzuca Wokulskiego, mimo że mężczyzna jest w stanie zrobić dla niej wszystko, tylko dlatego że nie jest on arystokratą. Jej zadufanie oraz egoizm sprawiają, że nie da się odczuwać do niej sympatii. To zdecydowanie jedna z najbardziej kontrowersyjnych kreacji kobiecych w polskiej literaturze. Izabela Łęcka była słaba, narcystyczna i nie liczyła się z uczuciami innych.
Innego rodzaju bohaterką jest Antygona, tytułowa postać z legendarnego dramatu antycznego autorstwa Sofoklesa. To kobieta, która została postawiona przed wyborem tragicznym. Dwóch jej braci zginęło w bratobójczej wojnie o władzę, a nowy król, Kreon, zabronił grzebania ciała jednego z nich jako zdrajcy narodu. Antygona nie mogła się na to zgodzić, chciała oddać hołd bratu i wypełnić boskie prawo. Pogrzebała Polinejkesa, mimo że wiedziała, że czeka ją za to śmierć. Została wtrącona do więzienia, gdzie w akcie ostatecznej rozpaczy oraz chcąc zachować godność, odebrała sobie życie.
Antygona do dzisiaj jest symbolem niezłomności, trwania przy własnej racji nawet jeśli miałoby się za to zapłacić najwyższą cenę. To jedna z najsilniejszych kreacji kobiecych w literaturze, jakie do tej pory powstały. Ponadto Antygona nadal jest postacią aktualną i mimo upływu tysięcy lat od jej powstania, nadal cieszy się niezmienną sławą pośród czytelników i czytelniczek.
Antynomią dla jej charakteru jest jej siostra, Ismena, dziewczyna, która bała się sprzeciwić Kreonowi, bała się kary i hołdowała poddawaniu się silniejszym. Była w stanie nawet wykląć własną siostrę, byle tylko nie narazić się na gniew Kreona. Na tle Ismeny, Antygona jawi się jako jeszcze odważniejsza i jeszcze bardziej niezłomna w obronie swoich racji.