„Opowieść wigilijna” Charlesa Dickensa jest opowiadaniem ukazującym przemianę głównego bohatera, Ebenezera Scrooge’a. Udaje się ona przez spotkania z trzema duchami świąt. Pojawiają się więc elementy fantastyczne, popularne w utworach romantycznych (choć Dickens był autorem przełomu epok). Mimo małej objętości nowela zawiera wiele wartościowych motywów literackich, przydatnych podczas pisania wypracowania.
Motyw przemiany
Ebenezer Scrooge przed spotkaniem we śnie z duchami, jest człowiekiem skąpym i złym. Interesują go jedynie zyski, reprezentuje kapitalistów, którzy pojawiali się już w latach 40. XIX, gdy powstało opowiadanie. Nie przejmuje się losami biednych, jest nieczuły na problemy swoich pracowników i bliskich. Zbliżające się święta Bożego Narodzenia kojarzą mu się negatywnie, ponieważ pracownicy mają dzień wolny. Dopiero zauważenie problemów swoich bliskich, które pokazuje mu duch obecnych świąt, zaczyna jego przemianę. W końcu zmienia go także wizja, że jego złe uczynki zostaną ukarane po śmierci, dlatego warto czynić dobrze.
Duch przeszłych świąt zwraca także uwagę na wcześniejszą przemianę bohatera. Nie od zawsze był on tak zgorzkniały. Jako dziecko był samotny i opuszczony. Jego ojciec był prawdopodobnie złym człowiekiem, przez co został wysłany do internatu, by móc tam w spokoju się uczyć. Przez to, jakim stał się człowiekiem (dorobił się, a pieniądz go zmienił), ukochana zerwała z nim. To wszystko doprowadziło do tego, jakim człowiekiem był w momencie przyjścia ducha Marleya.
Motyw snu
Wszystkie duchy przychodzą do Scrooge’a we śnie, przez co nie wie on, w jakim stopniu jest to prawda. Cała akcja noweli rozgrywa się także w ciągu jednej nocy, co również potwierdza, że wszystko to mu się przyśniło. Mimo to, jego zmiana jest bardzo realna.
Motyw przyjaźni
Choć samotnik nie wydaje się mieć kogoś blisko, jego wspólnik był zdecydowanie jego przyjacielem. Po śmierci Marleya jako jedyny przejął się tym faktem, zorganizował pogrzeb, na którym pojawił się jako jedyny. Nie przeżywał tego jakoś bardzo, jednak przez lata wspólnego prowadzenia interesu zżył się z Jakubem. Odwzajemnienie tej przyjaźni widać, gdy duch zmarłego przychodzi do Ebenezera. Marley cierpi po śmierci, ponieważ musi odkupić swoje winy. Chce uchronić przyjaciela od takiego losu, dlatego zapowiada mu przyjście duchów, które mają go zmienić w innego człowieka, co udaje się osiągnąć.
Motyw miłości
Miłość ukazana w opowiadaniu wiąże się z bólem i cierpieniem bohatera. Darzył uczuciem swoją młodszą siostrę, która była dla niego najbliższą rodziną. Niestety, kobieta zmarła i zostawiła po sobie syna. Choć Scrooge jest jego jedynym krewnym, nie utrzymują kontaktu. Dla skąpca wspomnienie kobiety jest trudne, lecz mimo to jego siostrzeniec próbuje podtrzymać relację, zapraszając go co roku na święta.