IV część Dziadów jest studium romantycznej miłości, stanowi pełną i sugestywną wizję tego szalonego uczucia. Niemal cały utwór tworzą wypowiedzi Pustelnika-Gustawa przedstawiające wnikliwą analizę jego nieszczęśliwego uczucia.
Ukazana tu miłość romantyczna wywodzi się z koncepcji Platona wierzącego w preegzystencję „bliźniaczych” dusz. Takie dusze są przeznaczonymi sobie przez Boga częściami tej samej całości i szukają się podczas ziemskiej wędrówki.