opracowania

Mikołaja Sępa Szarzyńskiego czytamy w dzisiejszych czasach chętnie i często, a nawet z dużą – jak na staropolskiego poetę – atencją. Szukając przyczyn jego „powodzenia” wśród współczesnych czytelników, trzeba zwrócić uwagę na podobieństwo jego poezji do wzorców oraz wymagań stawianym artystom w naszych czasach. Ciekawie na ten temat wypowiada się Gruchała, toteż poświęćmy nieco więcej miejsca jego opinii:

      Jeśli osiągnięciem w poezji polskiego renesansu było skonstruowanie i wyodrębnienie samodzielnego podmiotu lirycznego, to Sęp doprowadził to do mistrzowskiej skrajności[1]. U Kochanowskiego poetyckie „ja” jest zdystansowane wobec przedstawionego świata, a liryka bezpośrednia przypomina pośrednią.

Droga ideowo-religijna Sępa była w dużej mierze typowa dla wielu przedstawicieli jego czasów. Żył on w epoce reformacji i kontrreformacji.

       W poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego funkcjonują dwie wzajemnie wykluczające się idee: świata, czyli wartości ziemskich, i Boga. Pragnienie doczesnych rozkoszy kłóci się w twórczości autora Sonetów z marzeniem o wiecznym szczęściu w obecności Stwórcy i zasłużeniu na Jego miłość.

Polszczyzna literacka w czasach Sępa miała przeszłość liczącą zaledwie jedno pokolenie. Była na ogół mało zdyscyplinowana, rozgadana i niezgrabna, ponieważ ówczesny język z trudem dostosowywał się do rygorów artystycznej wypowiedzi.

Nie trzeba być bystrym obserwatorem, by spostrzec, że u Sępa prawie nieobecna jest zewnętrzna rzeczywistość. Poetycki świat Rytmów, pełen ruchu ogarniającego wszystkie jego elementy, jest niezwykle ubogi w realia życia, opanowany przez kilka motywów, które wykorzystane są jednak w rozmaitych ujęciach.

Zgłębiając problem twórczych inspiracji Sępa, należy zwrócić uwagę na jego kontakty ze spowiednikiem, Antoninem z Przemyśla. Z jego relacji wynika, że Szarzyński miał tłumaczyć Różaniec[1], dzieło hiszpańskiego mistyka, Ludwika z Grenady.