Jan Kochanowski pisał Pieśni przez wiele lat, jednak nie opublikował ich za życia, nie licząc kilku pojedynczych utworów. Dzieło to w całości ukazało się dopiero po śmierci poety, w roku 1586, nakładem Drukarni Łazarzowej w Krakowie, w opracowaniu Jana Januszowskiego.
Pieśń XII z Ksiąg wtórych Jana Kochanowskiego, nazywana także Pieśnią o cnocie, jest utworem przypominającym przemówienie, ukształtowanym zgodnie z zasadami retoryki. Odwołuje się do filozofii stoickiej, a ściśle rzecz biorąc – ważnego dla niej pojęcia cnoty.
Pieśń IX z Ksiąg pierwszych, tytułowana od początkowych słów Chcemy być sobie radzi, ma charakter filozoficzno-refleksyjny. Składa się z dziesięciu czterowersowych strof o rymach parzystych (aabb), w których dwa początkowe wersy mają po siedem, a dwa kolejne po trzynaście sylab.
Pieśń XXV z Ksiąg wtórych należy do najwybitniejszych i najdojrzalszych tekstów Jana Kochanowskiego, a zarazem także najwcześniejszych. Powstała najprawdopodobniej pod koniec lat 50. XVI wieku.
Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych jest ostatnim utworem Ksiąg wtórych, stąd zajmuje w nim szczególne miejsce. W takiej sytuacji można by spodziewać się, że będzie ona syntezą wszystkich jego utworów, zgrupowanych wokół rozmaitych tematów (np. wiersze patriotyczne, biesiadne, miłosne, religijne, refleksyjne).
Pieśń XIX z Ksiąg wtórych tworzy regularny trzynastozgłoskowiec o rymach parzystych (aabb), nadając jej spokojny ton. Wiersz ma charakter refleksyjny. „Ja” liryczne, które można utożsamiać z Janem Kochanowskim, występuje w roli moralisty i przekazuje czytelnikom własny system wartości.
Pieśń XIV z Ksiąg wtórych Kochanowskiego została włączona przez poetę do Odprawy posłów greckich jako druga kwestia chóru. Mimo to jest kompozycją wyraźnie zamkniętą, w pełni zrozumiałą bez odwołań do wcześniejszych i późniejszych wydarzeń w dramacie.
Pieśń IX z Ksiąg wtórych, nazywana często od rozpoczynających ją słów Nie porzucaj nadzieje, jest utworem refleksyjno-filozoficznym. Składa się z siedmiu czterowersowych strof o rymach parzystych (aabb), w których dwa początkowe wersy mają po siedem, a dwa kolejne po jedenaście sylab.
Dominujący nastrój w Pieśniach Kochanowskiego to spokój. Pieśń V z Ksiąg wtórych, zwana Pieśnią o spustoszeniu Podola przez Tatarów, jest bezpośrednią ekspresją gwałtownych uczuć poety i odbiega od tej reguły. Pojawiają się tutaj takie emocje, jak złość, oburzenie, gorycz czy ironia.
Pieśń XX z Ksiąg pierwszych, nazywana od rozpoczynających ją słów Miło szaleć, kiedy czas po temu, ma charakter biesiadny. Kochanowski odwołuje się tu do dwóch starożytnych szkół filozoficznych: epikureizmu i stoicyzmu.