Groteska to bardzo specyficzna kategoria estetyczna i mogą się nią posługiwać wyłącznie artyści na bardzo wysokim poziomie rzemiosła,obdarzeni głębokim zrozumieniem materii twórczej, w której się poruszają. Groteska nie jest bowiem również łatwa w odbiorze, dlatego budowanie dzieła za jej pomocą, należy do bardzo wymagających zadań. Nie zmienia to faktu, że to narzędzie jest jednym z najlepszych i najbardziej wiarygodnych w przypadku opisywania naszego świata, pełnego sprzeczności, niejednoznacznego,w którym przenikają się przeróżne wymiary i kategorie, niejednokrotnie na pierwszy rzut oka w ogóle do siebie nie pasujące lub w ogóle na pozór wykluczające się nawzajem. Groteska zajmuje swoje niezmiennie silne miejsce w literaturze, zwłaszcza tych czasów, które wyróżniały się na tle dziejów swoją specyfiką lub swoistym skomplikowaniem i klimatem.
Ferdydurke to najgłośniejsza i najsłynniejsza powieść Witolda Gombrowicza. Opisał on w niej rzeczywistość w sposób absurdalny, abstrakcyjny, groteskowy. Oznacza to, że w fabule książki, na porządku dziennym są sytuacje zupełnie bezsensowne, nie mające prawa bytu, wręcz niemożliwe do wyobrażenia sobie i zaistnienia w rzeczywistości ze względu na swój kompletny bezsens. Gombrowicz jednak świadomie wprowadza je do fabuły, żeby wyjaskrawić absurd świata przedstawionego i w ten sposób uzmysłowić czytelnikowi, że – co prawda nie konkretnie takie – ale bardzo podobne sytuacje mają miejsce na co dzień.
Główny bohater, Józio, kończy trzydzieści lat i wbrew swojej woli, za to z woli swoich ciotek i krewnych, trafia z powrotem do szkoły, ponieważ jako artysta i osoba wrażliwa, jest dla swojego otoczenia trudny do zaszufladkowania. Otoczenie zaś nie radzi sobie z kimś, kogo nie jest w stanie zaszufladkować, ponieważ burzy taka sytuacja porządek ich codzienności. Józio zostaje więc odesłany do szkoły, by tam wtłoczyć go w którąś ze społecznych ról. Józio widzi całe zakłamanie instytucji szkoły – przede wszystkim ograniczonych intelektualnie nauczycieli, którzy nie są w stanie wyjść poza wyuczone formułki podręcznikowe. Uczniowie również chętnie poddają się rolom, w jakie się ich wtłacza, bez względu na to, czy są to role młodych buntowników, których ciągnie do dorosłości, czy naiwnych chłopców, którzy niewinni i naiwni pragną pozostać do końca życia.
Prowadzi to Gombrowicza do konkluzji, że nasze życie zdominowane jest przez role społeczne, od których nie ma ucieczki, ponieważ nawet bunt i ucieczka stały się już swego rodzaju pozami, w których nie ma nic oryginalnego. Dowodzi do całkowitego upadku indywidualności ludzkiej, która jest jednym z najważniejszych elementów egzystencji i bez której ludzkość będzie skazana na masowość, brak oryginalności i postępujący zanim wrażliwości i intelektu.
Groteską posługiwał się również wybitny dramaturg polski, Sławomir Mrożek. W swoim najsłynniejszym dziele – sztuce, pt. Tango przedstawił on swoją wizję rozpadu podstawowej komórki społecznej jaką jest rodzina w XX wieku. Główny bohater, Artur, był młodym człowiekiem o tradycyjnym spojrzeniu na rzeczywistość i rodzinę. Studiował, chciał się rozwijać, a w przyszłości ustatkować. Uważał, że nieodzownym elementem każdego dorastania jest bunt, a on nie miał się przeciwko komu buntować, ponieważ w jego domu panowała totalna anarchia. Rodzice – Eleonora i Stomil, byli artystami, którzy jeszcze z czasów własnej młodości wywiedli pogardę wobec wszelkich konwenansów społecznych i obyczajowych. Mało tego – bardzo życzą sobie, żeby Artur postąpił tak samo. Ten jednak na siłę próbuje uporządkować życie swojej rodziny i przywrócić ją na odpowiednie tory, co jednak kończy się dla niego katastrofą, załamaniem psychicznym i śmiercią.
Groteska służy przede wszystkim do przedstawienia dręczących nas problemów w sposób przejaskrawiony. Robi się tak, gdy powiedzenie czegoś wprost wydaje się za mało dosadne, by zwróciło czyjąś uwagę. Uwagę natomiast zawsze zwraca dziwność, hiperbola, przesada, więc w ten sposób możemy spojrzeć na nowo na niektóre aspekty naszego życia i zastanowić się czy rzeczywiście wyglądają tak jak powinny.