Czesław Miłosz – biografia

Czesław Miłosz (1911-2004) – jeden z najważniejszych twórców polskiej literatury XX wieku. Na jego ogromny dorobek składa się wiele tomów poezji, powieści, eseje i tłumaczenia (na język polski: wybranych ksiąg Biblii, dzieł Williama Szekspira, Johna Miltona, Thomasa Stearnsa Eliota, Williama Butlera Yeatsa, na angielski: niektórych naszych poetów, np. Zbigniewa Herberta).

Przyszły laureat nagrody Nobla urodził się w 1911 roku w szlacheckiej rodzinie w Szetejniach w powiecie kiejdańskim na Litwie, której motyw obecny jest w wielu jego utworach. Wielokulturowość i tolerancyjna atmosfera tego miejsca, a także wydarzenia historyczne, których był świadkiem już jako dziecko – rewolucja październikowa i wojna polsko-bolszewicka – wywarły ogromny wpływ na jego późniejszą twórczość.

Miłosz kształcił się w Wilnie – najpierw w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta, gdzie w 1929 r. zdał maturę, następnie studiował polonistykę, a później prawo w Uniwersytecie Wileńskim. Debiutował na łamach studenckiego pisma „Alma Mater Vilnensis”. Należał do sekcji Twórczości Oryginalnej Koła Polonistów. W ramach Koła powstała z jego inicjatywy grupa poetycka Żagary oraz pismo o tej samej nazwie. W czasie studiów Miłosz wydał pierwszy tom wierszy Poemat o czasie zastygłym (1933). W 1934 roku otrzymał nagrodę Wileńskiego Związku Literatów za twórczość poetycką. Po ukończeniu nauki i powrocie ze stypendium we Francji podjął pracę w Polskim Radiu w Wilnie, jednak niedługo po tym został zwolniony z powodu prowadzenia działalności na rzecz kultury białoruskiej i popierania Litwinów w dążeniach do przejęcia Wilna. W tym czasie opublikował tom Trzy zimy (1936) oraz odbył podróż do Włoch, a później przeprowadził się do Warszawy, by pracować w tamtejszym Polskim Radiu.

Gdy Niemcy zaatakowali Polskę, Miłosz udał się na południe kraju, a później do Rumunii. Wrócił do Wilna, gdy w 1940 r. zostało ono przekazane Litwinom przez ZSRR. Po rozpoczęciu okupacji opuścił to miasto. Wówczas Miłosz ponownie przeniósł się do zajętej przez Niemców Warszawy. Poeta uczestniczył tam w podziemnym życiu literackim, publikując swoje utwory pod pseudonimem Jan Syruć. Drukował też wiersze w prasie konspiracyjnej, wygłaszał odczyty na tajnych zebraniach literackich, nawet wydawał książki. Po upadku Powstania Warszawskiego wyjechał do Krakowa. Doświadczenia wojny zawarł w tomie wierszy pt. Ocalenie.

Gdy zakończyła się wojna, początkowo był entuzjastą nowego systemu politycznego. Dlatego m.in. podjął pracę jako dyplomata w Stanach Zjednoczonych. W tym okresie powstał Traktat moralny i Toast. W 1951 r. radykalnie zmienił swoje poglądy i odwrócił się od komunistów.

Po otrzymaniu azylu politycznego przeprowadził się do Francji. Tam nawiązał współpracę z Instytutem Literackim w Paryżu. Wydał Zniewolony umysł, Światło dzienne, Zdobycie władzy, Dolinę Issy, Traktat poetycki, Kontynenty i Rodzinną Europę. We Francji utrzymywał się wyłącznie z pióra (przekładał swoją prozę na języki obce, publikował w czasopismach).

W roku 1960 zamieszkał w Stanach Zjednoczonych i rozpoczął pracę jako wykładowca literatury słowiańskiej w Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley oraz w Harvardzie. W 1961 r. został mianowany profesorem języków i literatur słowiańskich. W 1969 r. ukazała się w Nowym Jorku Historia literatury polskiej napisana przez poetę po angielsku. Ciągle też wydawał tomiki poetyckie. W latach 70. opublikował zbiory esejów i felietonów. Jego dzieła były tłumaczone na wiele języków. W kraju uznano go za zdrajcę. Tworzył przede wszystkim za granicą, choć został odrzucony także przez część polskiej emigracji, która miała do niego pretensje o początkowe poparcie dla przemian w Polsce.

W naszym kraju drukowanie jego utworów było zakazane do 1980 r. Mimo to dzieła Miłosza rozpowszechniano w drugim obiegu, przywożono z zagranicy, a także udostępniano w niektórych bibliotekach. Postawa władz i środowiska emigracyjnego wobec poety zaczęła się zmieniać dopiero od 1980 r., po otrzymaniu przez niego literackiej nagrody Nobla za całokształt twórczości. Rok później oficjalnie wydano część jego utworów. Stały się one natchnieniem dla powstającej wtedy opozycji politycznej. W 1993 r. poeta przeprowadził się na stałe do Polski i zamieszkał w Krakowie. Tam też zmarł w r. 2004, przeżywszy 93 lata.

Do najważniejszych jego dzieł należą tomy wierszy Trzy zimy (1936), Ocalenie(1945), Światło dzienne(1953), Traktat poetycki(1957), Miasto bez imienia(1969), Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada(1974), zbiór esejów Zniewolony umysł (wybitna próba naukowej analizy działania systemu komunistycznego) oraz powieści Dolina Issy, Ziemia Ulro, Człowiek wśród skorpionów.

Dodaj komentarz