Kazimierz Przerwa-Tetmajer – biografia i twórczość

Kazimierz Przerwa-Tetmajer urodził się 12 lutego 1865 roku w Ludźmierzu w majątku rodzinnym. Jego ojciec był marszałkiem powiatu i uczestnikiem powstania listopadowego. Po stracie majątku rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie przyszły poeta odebrał wykształcenie. Studiował na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pisał wiersze i zajmował się dziennikarstwem. Następnie udał się do Warszawy, potem do Heidelbergu, gdzie kontynuował studia. Po powrocie przebywał głównie w Krakowie i Zakopanem.

Był miłośnikiem gór i znakomitym taternikiem. W okresie I wojny światowej związał się ideowo z Legionami. W 1921 roku został prezesem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy, w 1934 r. mianowano go na honorowego członka Polskiej Akademii Literatury. Niestety cierpiał na chorobę psychiczną, zmagał się również z pogłębiającą się ślepotą, dlatego pozostawał niejako odgrodzony od normalnego życia. Uzyskał pomoc w postaci dożywotniej renty, mieszkania oraz utrzymania w Hotelu Europejskim w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej, został jednak stamtąd usunięty i zmarł w samotności 18 stycznia 1940 roku.

Tetmajer był jednym z najbardziej reprezentatywnych przedstawicieli sztuki poetyckiej w Młodej Polsce. Jego debiut przypada na rok 1886 – był to poemat prozą Illa, a także nowela górska Rekrut. Od roku 1891 do 1924 wydał osiem tomów poetyckich. Największą popularność przyniosły mu trzy pierwsze tomy Poezji. Inne najbardziej znane dzieła Tetmajera to: cykl opowiadań-gawęd Na skalnym Podhalu, dramaty – Zawisza Czarny i Judasz, oraz powieści Anioł śmierci i Panna Mery.

Cechy twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera

  • często wyraźny nurt dekadencki: dominujące nastroje to smutek, znużenie, melancholia;
  • krytyczna ocena współczesności – czasów końca XIX wieku, nastroje beznadziei, zrezygnowania;
  • oskarżanie filozofii i nauki o niesienie złudzeń poznawczych;
  • oskarżanie Boga o obojętność;
  • kult pesymistycznej filozofii Schopenhauera i Nietzschego;
  • poszukiwanie stanu niebytu, nirwany;
  • odważne erotyki, koncentracja na miłości fizycznej;
  • miłość, sztuka i przyroda ucieczką od absurdu i utrapień życia;
  • opiewanie piękna i harmonii przyrody, najczęściej krajobrazu tatrzańskiego;
  • obserwacja przyrody w jej różnych stanach;
  • natura i sztuka ucieczką od egzystencjalnych problemów;
  • głoszenie kultu sztuki – opiewanie sztuki jako wartości samej w sobie;
  • sztuka jako modernistyczna wartość absolutna, opisywana jako jedyny sens i deska ratunku, pomagająca stłumić przygnębienie i zwątpienie;
  • regularna budowa utworów;
  • częste rymy i refreny;
  • sensualność, synestezyjność – łączenie wrażenia barwy, dźwięku, zapachu i ruchu
  • technika impresjonizmu;
  • melodyjność;
  • podobne do romantycznego rozumienie artysty, jako kapłana, człowieka wyjątkowego, mającego misję, o wielkim sercu, ale też dumnego mimo swojej trudnej sytuacji materialnej;
  • negacja i pesymizm w refleksji nad ludzkim losem.

Dodaj komentarz