Konstanty Ildefons Gałczyński był polskim poetą współczesnym, który oficjalnie zadebiutował w roku 1923 na łamach pisma Twórczość Młodej Polski. Związany był ze środowiskiem satyrycznym, zasłynął m.in. jako twórca Teatrzyku Zielona Gęś. Omawiany wiersz autora, pt. Pieśń III (Ile razem dróg przebytych), został opublikowany w roku 1953 i wchodził w skład tomu Pieśni. Jest podsumowaniem osobistych przeżyć, hołdem oraz wyrazem uznania wobec wiernej ukochanej.
Pieśń III (Ile razem dróg przebytych) – analiza utworu i środki stylistyczne
Już sam tytuł dzieła wskazuje na jego gatunek – jest to pieśń, czyli utwór charakteryzujący się melodyjnością, wyraźnym rytmem oraz stroficzną budową, poruszający zazwyczaj podniosłą tematykę. Pieśń III (Ile razem dróg przebytych) doczekała się zresztą interpretacji wokalnych. Wiersz liczy sobie pięć strof, na które składają się po cztery napisane regularnym ośmiozgłoskowcem wersy. Pojawiają się także rymy w niejednostajnym układzie. Odpowiedniej dynamiki nadają anafory, wiele wersów rozpoczyna się od słowa ile.
Poeta wykorzystał lirykę bezpośrednią, osoba mówiąca wypowiada osobiste wyznanie, ujawnia się przy pomocy czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej (chciałbym). Jest to mężczyzna, który snuje refleksje o swoim wieloletnim związku oraz zwraca się wprost do ukochanej – w utworze występuje apostrofa (Twe oczy jak piękne świece, Więc ja chciałbym twoje serce ocalić od zapomnienia). Przypuszcza się, że podmiot liryczny to sam Konstanty Ildefons Gałczyński, zwracający się do żony Natalii Awałow.
Utwór został zbudowany w określonej konwencji – składa się z licznych pytań retorycznych, które stanowią bazę dzieła, wyrażają nostalgiczne przemyślenia oraz wspomnienia (Ile razem dróg przebytych?, Ile lat nad strof tworzeniem?, Ile chlebów rozkrajanych?, Ile ścieżek przedeptanych?). Refleksje podmiotu uplastyczniają epitety (ciężkie godziny, wspólne dążenia, rozkrajany chleb, wspólne zmartwienia), prezentujące także stan ducha osoby mówiącej. Zbliżoną funkcję pełni porównanie (Twe oczy jak piękne świece).Pojawiają się też podkreślające określone fragmenty tekstu powtórzenia (i znów upór, żeby powstać i znów iść i dojść do celu). Wypowiedź dynamizują wyliczenia, nadają one odpowiednie tempo (Ile chwil przy Beethovenie? Przy Corellim? Przy Scarlattim?; Ile listów, ile rozstań?). Autor zastosował również metafory (w sercu źródło promienia, śniegów wiszących nad latarniami). Omawiany wiersz charakteryzuje się więc bogatą i różnorodną warstwą stylistyczną.
Ile razem dróg przebytych – interpretacja pieśni
Wiersz stanowi swoiste podsumowanie związku Gałczyńskiego z żoną, Natalią. W przeciwieństwie do np. poetów epoki romantyzmu, autor nie unosi się gwałtownymi uczuciami oraz nie idealizuje ich relacji, opisuje ją taką, jaka w rzeczywistości była. Podmiot liryczny jest więc realistą, który po latach dostrzega wszystkie aspekty tej miłości – zarówno pozytywne, jak i negatywne. Wraca wspomnieniami do momentów spędzonych w towarzystwie ukochanej kobiety.
Wspólnie przetrwali kolejne gorące lata oraz mroźne zimy, często podróżując, przeprowadzając się, poszukując nowego domu i żyjąc na walizkach. Były także okresy, kiedy para rozstawała się, mimo wszystko jednak zawsze finalnie do siebie wracali. Ich życie bywało rutynowe oraz nużące, a jednak wciąż łatwiejsze do zniesienia we dwoje. Dojrzały, stabilny związek docenia się głównie walcząc z problemami, kiedy to ważna jest obecność partnera, pewność że nas nie opuści. Podobne kwestie poruszał w swoim utworze Kim jesteś inny poeta, Tadeusz Borowski.
Ukochana osoby mówiącej była także wyrozumiała, kiedy wpadał on w wir tworzenia oraz kiedy nagła inspiracja i wena przesłaniała mu cały świat. Dzielili także ten sam gust, wspólnie wypoczywali przy muzyce poważnej. Podmiot dostrzega także, że kobieta jest piękna, jej uroda wyróżnia się, charakteryzuje ją także niecodzienna osobowość. Wspomina przeżyte z nią chwile i ma nadzieje, że ona także wraca do nich myślami oraz zatrzymuje w pamięci.
Wiersz nie jest namiętnym, gwałtownym wyznaniem miłosnym, a raczej dobrze przemyślanym podsumowaniem wspólnego życia, hołdem oraz wyrazem uznania. Podejście osoby mówiącej jest racjonalne, nie idealizuje on przeszłości. Pomimo trudności i przeciwności losu, relacja przetrwała i przez lata umacniała się, a doświadczane zarówno momenty szczęścia jak i cierpienia sprawiły, że związek był pełen, a miłość stała się dojrzała oraz wytrwała.
Podsumowanie
Omawiany wiersz, Pieśń III (Ile razem dróg przebytych), został opublikowany w roku śmierci Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Prawdopodobnie był on świadomy, że zbliża się jego nieuchronny koniec, dokonał więc pewnego podsumowania swojego dorobku artystycznego, ale także spraw osobistych. Małżeństwo z Natalią stanowiło ważny element jego życia – był to jednak związek gwałtowny, w którym szczęście przeplatało się z problemami – uzależnieniami, chorobami psychicznymi, ale także zdradami. Poeta nie zataił trudnych chwil i opisał relację taką, jaka była.