Wiersz „Powrót” Kazimiery Iłłakowiczówny wchodzi w skład tomiku „Połów”, który ukazał się w 1926 roku. Tematem wiersza jest powrót do przeszłości, wspomnienia o zdarzeniach i uczuciach, które już dawno minęły.
Powrót – analiza wiersza i środki stylistyczne
Wiersz należy do liryki bezpośredniej. O ty, że podmiot liryczny ujawnia się, świadczy powtórzony kilkukrotnie czasownik czasownik „wracam” w 1. osobie l.p. Utwór ma nieregularną budowę. Składa się z dwóch strof czterowersowych i jednej dwuwersowej. Wersy mają różną ilość sylab- od 14 do 20. jest to jednak wiersz dość rytmiczny, głównie dzięki parzystym i dokładnym rymom, np.: próżni – różni, szlochu – prochu, podboju – pokoju. Jedynie dwa ostatnie wersy zawierają rym niedokładny: jaśniej – baśni.
Budowa wiersza oparta jest na anaforze: ” wracam […] do małego ślepego pająka, do[…], do[…], a także na innych powtórzeniach, chociażby do kluczowego dla interpretacji wiersza słowa „wracam”. W drugiej zwrotce wiersza odnajdujemy jedyną w tekście przerzutnię; „Wracam z podboju/do tajni mysiej nory” . słowa te, będące literacką przenośnią, są bardzo istotne dla treści całego utworu. Nastrój wiersza budują epitety: „do prostych rzeczy”’ „do małego, ślepego pająka”, „mysiej nory” oraz metafory: :do drżących w słocie okiennic głośnego,gorzkiego szlochu”, „wracam z podboju do tajni mysiej nory”. W ostatnim wersie znajdziemy również porównanie: „wracam – jak smok znużony – do starej, starej baśni”. zastosowanie pauz i wielokropków podkreśla nastrój zadumy, rozmyślań i refleksji.
Powrót – interpretacja wiersza
Tytuł wiersza „Powrót oraz kilka razy powtórzony czasownik „wracam” jednoznacznie wskazuje na tematykę i myśl przewodnią utworu. Podmiot liryczny powraca. Skąd? Dokąd? Dlaczego i po co? Odpowiedzi na te pytania stanowią właśnie interpretację wiersza. Osoba mówiąca wraca „z zawiłej drogi zwycięskiej”, „z podboju”. Odniosła więc sukces, jej życie nie było pasmem klęsk, choć było zawiłe i trzeba było w nim stoczyć niejedną walkę.
Dokąd wraca podmiot liryczny?
Dokąd wraca podmiot liryczny? „do prostych rzeczy”, „do szpar ciekawych w podłodze”, „do strasznej śmierci dzięcioła”. To powrót do przeszłości, do świata dzieciństwa, do bezpiecznego domu rodzinnego. Powrót do świata, w którym największym nieszczęściem był „szloch drżących w słocie okiennic”, przygody jeża czy śmierć dzięcioła. Podmiot liryczny jest człowiekiem dojrzałym, który wie, czy jest trud, walka, zmęczenie i znużenie życiowymi problemami. Patrząc z perspektywy czasu, gdy człowiek doświadczył wiele i zna trudy życia, nawet zmartwienia z czasów dzieciństwa mogą być przedmiotem tęsknoty. A życie dziecka jest przecież takie ciekawe! Na każdym kroku spotyka coś, czego jeszcze nie zna: szpary w podłodze pełne zagadek, zwierzęta, których życie je frapuje, mysią norę w kącie pokoju, pyłki powietrza, które tańczą w próżni… Dziwi się, dlaczego sowy i nietoperze uciekają przed światłem dnia, dlaczego pająk jest taki mały i chyba ślepy… Zwraca uwagę na rzeczy tak ważne i nie wie, dlaczego dorośli ich wcale nie zauważają… Widzi nawet o, że smok, taki potężny, jest znużony, choć nie wie dlaczego, kiedyś na pewno się dowie.
