Hamlet – czas i miejsce akcji, informacje wstępne

Dramat Szekspira dzieje się w Danii. Nie określono w didaskaliach dokładnego czasu historycznego. Jednak analizując aluzje historyczne zawarte w tekście – wojna z Norwegią, przejęcie władzy w Danii przez angielskiego monarchę – można przypuszczać, że akcja dzieje się w pierwszej połowie XI wieku. Określenie czasu akcji komplikuje jednak wzmianka o studiach w Wittemberdze – uniwersytet został otworzony dopiero na początku XVI wieku. Widać więc, że określenie czasu akcji jest niemożliwe. Jak zauważa Urszula Lementowicz, polonistka:

Można więc domniemywać, że Szekspirowi nie zależało na rzetelnym ukazaniu realiów odległej epoki, ale raczej łączył elementy z przeszłości z aktualnymi (uniwersytet) w celu wydobycia szczegółów istotnych dla interpretacji dzieła. Stawiał przede wszystkim na przedstawienie mechanizmów działania ludzi uwikłanych we władzę, w zemstę, w szeroko pojęte życie dworskie dawnej Danii (a także narodów o podobnej mentalności jak Duńczycy). [cyt. za: Biblioteczka opracowań: Hamlet, oprac. U. Lementowicz, wyd. Biblios, Lublin 2003, s. 19.]

Akt I rozgrywa się od północy do świtu. Wartownicy widzą w nim ducha zmarłego króla. Akt II rozpoczyna się dwa miesiące po poprzednich wydarzeniach. Hamlet planuje zemstę na bratobójcy Klaudiuszu. Akt III zaczyna się dzień później. Także on trwa jeden dzień. Kończy się wyruszeniem Hamleta do Anglii. Akt IV opisuje zdarzenia mające miejsce na przestrzeni kolejnych kilku dni. Działania bohaterów pełne są intryg, kłamstw i żądzy władzy. Akt V rozpoczyna się dzień po zakończeniu poprzedniej części. Akcja utworu obejmuje więc kilka dni – z dwumiesięczną przerwą między wydarzeniami zamykającymi akt I i otwierającymi akt II.

Szekspir umieścił w dramacie informacje dotyczące pory dnia. Czytelnik dzięki temu dowiaduje się, że duch zamordowanego króla ukazuje się o północy, aby z nastaniem ranka zniknąć.

Trzeba zauważyć, że z dialogów bohaterów dowiadujemy się o wydarzeniach, które działy się w przeszłości. Dzięki rozmowie ducha z Hamletem na jaw wychodzą okoliczności śmierci poprzedniego króla. Ofelia opowiada o miłości księcia duńskiego i złożonej przez niego obietnicy zaręczyn.

Zasadnicza część utworu rozgrywa się na zamku w Elsynorze – w komnatach bohaterów, na tarasie. Szekspir złamał jednak zasadę antycznego teatru jedności miejsca. Akcja przenosi się niekiedy poza mury zamku – np. na cmentarz, na równinę. Historia niekiedy rozgrywa się też poza wzrokiem widza. Laertes wyjeżdża do Francji, jednak Szekspir nie zdradza, co za granicą poczyna młodzieniec. Hamlet wraz z Rozenkrancem i Gildensternem wyrusza w morską podróż do Anglii. Młody książę, po swoim powrocie, opowiada najwierniejszemu przyjacielowi Horacemu, do jakich intryg doszło na pokładzie statku. Wszystko to ma duży wpływ na akcję.

Ważne jest też zdanie sobie sprawy, że Szekspir umieścił swoją historię w typowym renesansowym zamku. Dworzanie oddają się niewyszukanym rozrywkom – pijaństwu, tak krytykowanemu przez Hamleta. Sposób funkcjonowania dworu też wskazuje na epokę renesansu.

Nie umieścił w didaskaliach autor opisów wyglądu pomieszczeń. Ograniczył się jedynie do lakonicznego wskazania, w jakiej przestrzeni dzieją się opisywane wydarzenia. Didaskalia w Hamlecie są bardzo ubogie, więcej informacji czytelnik odnajduje w dialogach postaci.

Data powstania: prawdopodobnie 1601 rok.

Data pierwszego wystawienia na scenie: 1601 rok, teatr The Globe.

Data pierwszego wydania: 1603 rok (bez wiedzy autora); 1604 rok (pod kontrolą Szekspira).

Epoka: przełom renesansu i baroku, epoka elżbietańska.

Rodzaj: dramat w pięciu aktach.

Gatunek: tragedia.

Czas i miejsce akcji: dawne czasy w historii Danii, akcja rozgrywa się w kilku miejscach, ale głównie na zamku królewskim Elsynor.

Bohaterowie:

Klaudiusz – król duński

Hamlet – syn zmarłego i bratanek obecnego króla

Poloniusz – szambelan

Horacy – przyjaciel Hamleta

Laertes – syn Poloniusza

Duchowny

DWORZANIE: Woltymand, Korneliusz, Rozenkranc, Gildenstern, Ozryk

OFICEROWIE: Marcellus, Bernardo

Francisko – żołnierz

Rajnold – sługa Poloniusza

Rotmistrz

Poseł

Duch ojca Hamleta

Fortynbras – książę norweski

Gertruda – królowa duńska, matka Hamleta

Ofelia – córka Poloniusza

Panowie, damy, oficerowie, żołnierze, aktorzy, grabarze, majtkowie, posłowie i inne osoby.

Wątek główny: zemsta i walka o władzę.

Wątki poboczne: miłość, kryzys wartości, rozdarcie jednostki.

Dodaj komentarz