Skąpiec – motywy literackie

„Skąpiec” jest komedią napisaną przez Moliera. Francuski dramatopisarz był wyjątkowo popularny w baroku, gdy w zabawny sposób prezentował przywary paryskiego społeczeństwa. Poza „Skąpcem” jego drugi wyjątkowo popularny dramat to „Świętoszek”. Molier złamał konwencję, ponieważ napisał komedię prozą w pięciu aktach. Opisuje on losy tytułowego skąpca, czyli Harpagona. Jego przywary zostają przedstawione w sposób bardzo przerysowany. Ciągle boi się, że zostanie okradziony. Dzieci Harpagona nie popierają działań ojca i próbują żyć po swojemu.

Motyw pieniądza 

Stosunek Harpagona do pieniędzy jest przedstawiony w sposób przerysowany. Ma bardzo dużo pieniędzy, ale cały czas oszczędza. Boi się kradzieży, ponieważ posiada duży majątek. W szkatułce, o którą cały czas dba, schował dziesięć tysięcy talarów. Pieniądze mają dla niego największe znaczenie, kocha je bardziej niż własne dzieci. Stąd pomysł wydania córki za mężczyznę, który nie oczekuje od niego posagu. Jego zachowanie jest dalekie od ideału, ponieważ pomnaża majątek przez dawanie lichwiarskich pożyczek (na kuriozalnie wysoki procent). Najlepiej pokazuje to scena, gdy mężczyzna dowiaduje się o kradzieży swojego majątku. Jest to dla niego dramat, rozpacza. Ma w sobie gotowość, by zgodzić się na wszystko, by tylko odzyskać swoją własność. Wzywa Komisarza, który ma przeprowadzić śledztwo w sprawie skradzionej szkatuły.

Podobnym dramatem dla Harpagona jest przyjście przyszłej żony, Marianny, do jego domu. Chce zorganizować ucztę, jednak aby nie wydać na nią zbyt wiele pieniędzy, rozrzedza wino z wodą i karze kucharzowi ugotować coś taniego i sytego, by goście nie zjedli za dużo. Rozkazuje też posprzątać dom, jednak zrobić to na tyle spokojnie, aby nie zetrzeć powierzchni mebli ani nie zużyć zbyt wiele środków do czyszczenia. Gdy jego syn daruje Mariannie jego sygnet, mówiąc, że to na poczet zaręczyn ojca, rozpacza. 

Motyw rodziny 

Rodzina Skąpca jest dość nieszczęśliwa. Ojciec nie przejmuje się tym, jak czują się jego dzieci. Na pierwszym miejscu stawia pieniądze. Posiadane przez niego talary rozbijają relacje między nimi. Eliza i jej brat Kleant, by być szczęśliwsi, są gotowi na stworzenie spisku przeciw jedynemu żyjącemu rodzicowi. Boli ich, że ojciec nie zważa na ich uczucia, nie interesuje go, na czym zależy jego dzieciom. Woli wydać ich za osoby, których nie kochają, byle tylko pomnożyć swój majątek. 

Druga przedstawiona rodzina w komedii to d’Alburci. Rodzina ma duży majątek, ponieważ należą do bogatego rodu książęcego. Niestety, przez losowe wydarzenia, zostają rozdzieleni. Marianna i Walery okazują się rodzeństwem, a Anzelm don Tomaszem, czyli ich ojcem. Ma on całkowicie odmienne podejście od Harpagona, ponieważ zgadza się na śluby dzieci tak, by to oni byli szczęśliwi. Cieszy się z odnalezienia rodziny, którą tak bardzo kocha.

Motyw miłości

Jednym z głównych problemów stojących na drodze dzieciom Harpagona jest miłość. Eliza zakochuje się ze wzajemnością w Walerym, a jej brat Kleant w Mariannie. Ojciec nie wie jednak o ich rozterkach, ponieważ młodzi wolą ukrywać swoje relacje. Walery stara się jednak zjednać ojca dziewczyny przez komplementy i schlebianie, by prosząc o rękę dziewczyny, został pozytywnie potraktowany. Młodzi poznają się w bardzo romantycznej scenerii, ponieważ ratuje on Elizę przed utonięciem. 

Kleant zakochuje się, w  jak sądzi ubogiej Mariannie, co stanowi dużą przeszkodę. Nie widzi bowiem opcji, aby tata zgodził się na jego małżeństwo z kobietą bez majątku. Gdy dowiaduje się, że Harpagon zamierza wziąć za żonę Mariannę, wchodzi z nim konflikt. Dopiero dzięki pomocy Alzema udaje się pozytywnie zakończyć całą sytuację.

Motyw kobiety 

W utworze przedstawione jest życie kobiety z wyższych sfer. Eliza ma zamożnego ojca, ale nie dzieli się z nią swoim majątkiem. Nie może przez to wychodzić do towarzystwa, przez co jej życie skupia się na nudnych i schematycznych czynnościach. Dopiero poznanie Walerego sprawia, że jej życie nabiera kolorów. 

Zgoła inny los spotkał Mariannę. Dziewczyna wychowuje się w biedzie, ciężko wiąże koniec z końcem. Boi się, że nie będzie mogła się utrzymać, dlatego słucha się matki i decyduje na ślub z dużo starszym Harpagonem. Jest skromna i zdaje się na innych, pozwala, by o jej losie decydowały bliskie jej osoby. 

Motyw buntu

Rodzeństwo Elizy i Kleanta łączy siły w celu stworzenia intrygi przeciw ojcu. Chcą umożliwić sobie wzięcie ślubu z osobami, które kochają, a nie takimi, które wybierze im Harpagon. Dziewczyna podpisuje nawet przyrzeczenia ślubne. Miłość ma dla niej większe znaczenie niż reputacja, którą mogłaby utracić przez potajemny ślub. 

Kleant nie chce dopuścić, aby ojciec wziął ślub z kobietą, w której się zakochał. Stara się więc ośmieszyć Harpagona w oczach dziewczyny. Jest za bardzo zakochany w Mariannie, aby pozwolić na to, by to ojciec za nią wyszedł. Zawiązuje więc spisek, w którym bierze udział Frozyna, on i Marianna. Pomysł zakładał, aby przyprowadzić do niego starszą, podającą się za bardzo majętną kobietę, aby zakochał się on w jej pieniądzach, a młodym pozwolił na ślub. 

Motyw małżeństwa

W utworze główna akcja dotyczy się wokół chęci zawarcia małżeństw przez młodych. Chcą oni wybrać sami partnerów, których kochają. Ojciec nie chce jednak na to przystać, a wybrani przez niego kandydaci na małżonków mają głównie wnieść kapitał. Sam chce ożenić się z młodą i piękną Marianną, nie zważając na szczęście swoich dzieci. 

Dodaj komentarz