Wolność to dla wielu z nas wartość nadrzędna. W dodatku dla każdego z nas wolność oznacza odrobinę co innego. Wolność może dotyczyć sfery osobistej, jak i narodowej. Może być rozumiana w sposób dosłowny, jak i metaforyczny, np. intelektualny czy duchowy.
Wszyscy w życiu kierujemy się pewnymi określonymi wartościami, chociaż nie zawsze nawet zdajemy sobie z tego sprawę. Określone zachowania ludzkie i postawy budzą w nas szacunek i sympatię, inne niezgodę, bunt czy wręcz odrazę. Rzadko jednak zastanawiamy się nad tym, czy nasze wartości są dla nas na tyle istotne, że oddalibyśmy za nie to, co mamy najważniejszego – własne życie.
Moralność jest dla większości z nas po prostu jednym z wielu działów filozofii. Niektórzy dostrzegają jej wpływ na rzeczywiste życie prywatne oraz społeczne. Były jednak w naszej historii momenty, które w bolesny sposób sprawdzały to, jak potrafimy stosować prawa moralne w praktyce i ile potrzeba, byśmy zupełnie o nich zapominali.
W dzisiejszych czasach często nie zastanawiamy się nad takimi pojęciami jak człowieczeństwo czy godność ludzka. Nie jesteśmy na co dzień poddawani warunkom i sytuacjom, które by nas do tego prowokowały. W naszej historii zdarzały się jednak niechlubne momenty, kiedy człowiek doprowadzał drugiego człowieka do granicy wytrzymałości psychicznej i emocjonalnej.
Poszukiwanie sensu życia jest nieodzownym elementem istnienia każdego człowieka, którego w pewnej chwili nachodzi refleksja metafizyczna nad własnym życiem, nad własną drogą. Niektórzy nie potrafią poradzić sobie z odpowiedzią na to pytanie, inni zaś robią wszystko, by znaleźć odpowiedź. Często wyruszają w drogę, która okazuje się trudna, a także zmienia ich.
Pamięć to bardzo ciekawe zjawisko. Teoretycznie każdy z nas ma własną oraz posiada prawo do pamiętania wielu wydarzeń na swój własny sposób. Niektóre wydarzenia niosą jednak znaczenie dla ogromnych rzesz ludzkich, zapisują się wówczas w tak zwanej pamięci zbiorowej. Dobrą przechowalnią takiej pamięci jest choćby literatura, która wielokrotnie udowadniała, że może stanowić swoiste intelektualne archiwum nie tylko jednostek ludzkich, lecz także całych zbiorowości, grup etnicznych czy narodów.
Powstanie styczniowe i jego brutalna klęska odcisnęła na społeczeństwie polskim bardzo duże piętno. W symboliczny sposób zakończyła się epoka romantyzmu, wielkich zrywów niepodległościowych, wiary, że szaleńcze porywy serca mogą przezwyciężyć szable i armaty zaborców. Rozpoczął się pozytywizm, w którym ludzie zwracali uwagę raczej na własną pracę, osobiste dążenia do dobrobytu oraz pracę społeczną. Pamięć o katastrofie powstania styczniowego pozostawała w nich jednak i długo była obecna choćby w literaturze.
Życie ludzkie w kwestii metafizycznej można próbować interpretować na bardzo rozmaite sposoby. Jednym z nich jest to, że poddani jesteśmy ciągłej walce dobra i zła, które próbują wydzierać sobie nawzajem nasze dusze. Jednym zależy na naszym uświęceniu, drugim na naszym potępieniu. Nasze życie jest więc tym rozumieniu ciągłą walką, w której owszem, każda z sił ciągnie nas ku sobie, lecz ostatecznie to my decydujemy, w którą stronę bardziej się skłonimy i jakie życiowe decyzje podejmiemy.
Tytuł to nieodłączna część każdego dzieła literackiego, co ważne, a o czym zdarza się nam zapominać przy codziennej lekturze. Niejednokrotnie tytuł jest nas w stanie naprowadzić na odpowiednią interpretację całości, nieraz potrafi być przewrotny lub mylący, czasem bywa grą autora i dopiero po zakończeniu lektury jesteśmy w stanie w pełni odkryć jego sens.
Popularne w dzisiejszych czasach jest przeświadczenie, że to my sami kształtujemy swoje życie i tylko od nas ono zależy. Jest to myślenie, które pomaga, gdy idzie nam dobrze, ponieważ wszystkie sukcesy są naszą zasługą, jednak które ciąży, gdy przytłaczają nas niepowodzenia, za które sami mamy być odpowiedzialni. W różnych epokach wierzono jednak, że życie człowieka zależy od różnorodnych sił, na które on sam nie zawsze ma wpływ.