Lalka jest powieścią realistyczną, schyłkowym dziełem polskiego pozytywizmu i niewątpliwie najwybitniejszym w twórczości Bolesława Prusa. Ukazywała się w odcinkach w latach 1887-1889 na łamach „Kuriera Codziennego”.
Schemat budowy utworu opiera się na wspomnieniu narratora-obserwatora, który przegląda zgromadzone przez siebie drobiazgi. Jednym z nich jest tytułowa kamizelka. Narrator kupił tę ostatnią pamiątkę po zmarłym kanceliście od handlującego starzyzną Żyda.
Kamizelka ukazała się w „Nowinach” w roku 1882. Trzy lata później w rękach czytelników znalazło się jej wydanie książkowe (w tomie I zbioru Szkice i obrazki). Akcja utworu rozgrywa się w latach 80. w Warszawie. Kanwę do snucia opowieści stanowi tytułowy rekwizyt. Głębokie wartości humanistyczne Kamizelki czynią z niej arcydzieło polskiej nowelistyki.
Bolesław Prus (prawdziwe imię i nazwisko Aleksander Głowacki) żył w latach 1847-1912. Urodził się w Hrubieszowie na Lubelszczyźnie. Nad wcześnie osieroconym przyszłym pisarzem opiekę sprawowali coraz to inni krewni. W 1857 r. Prus został uczniem Powiatowej Szkoły Realnej przy Gimnazjum Gubernianym w Lublinie.
W zachowaniu Gustawa zwraca uwagę bogata ekspresja, poprzez którą wyraża miłość do Maryli. Świadczą o niej formalne wyznaczniki tekstu, jak wykrzyknienia, wielokropki, pauzy, a nade wszystko wiadomości zawarte w didaskaliach.
Dziady część IV odwołują się do ludowego poczucia moralności, zgodnie z którym dobro jest wynagradzane, a zło karane. Gustaw popełnił samobójstwo, czyli zgrzeszył śmiertelnie. Teraz musi co roku wracać na ziemię jako duch-powrotnik i odbywać pokutę – doświadczać ogromnego cierpienia, pod wpływem którego zabił samego siebie.
Gustaw w dużej mierze przypomina Wertera, głównego bohatera powieści epistolarnej Goethego. Werter stał się symbolem pewnej postawy życiowej. Postać literacka reprezentująca jego cechy to bohater werterowski. Gustaw jest najbardziej znanym i jedynym bohaterem werterowskim w polskiej literaturze.
Przedstawiony w IV części Dziadów greckokatolicki ksiądz jest wdowcem samotnie wychowującym dzieci (duchownych greckokatolickich nie obowiązuje celibat). To człowiek doświadczony przez los: zmarło mu wielu bliskich – ojciec, matka, a nade wszystko żona i dwoje dzieci.
Gustaw to znakomity przykład romantycznego kochanka, który realizuje ideał romantycznej miłości, o czym świadczy jego wielkie uczucie od pierwszego wejrzenia, idealizacja obiektu westchnień, poczucie bezsensu życia po utracie ukochanej, samotność, niechęć do zdroworozsądkowej postawy wobec życia i stosunków społecznych, wiara w możliwość połączenia się z wybranką w życiu wiecznym, wreszcie obłęd i samobójstwo. Bohater ten stał się wzorem romantycznego kochanka.
IV część Dziadów jest studium romantycznej miłości, stanowi pełną i sugestywną wizję tego szalonego uczucia. Niemal cały utwór tworzą wypowiedzi Pustelnika-Gustawa przedstawiające wnikliwą analizę jego nieszczęśliwego uczucia.