Skąpiec to komedia w pięciu aktach napisana prozą. Molier zgodnie z zasadami swojej epoki nawiązuje do klasycyzmu, przestrzegając zasad jedności miejsca i czasu.
W utworze brak jednak jedności akcji, gdyż ma ona charakter wielowątkowy. Uwagę zwraca wątek główny, związany ze skąpstwem tytułowego bohatera, oraz kilka wątków pobocznych: miłość Walerego i Elizy, miłość Kleanta i Marianny, relacja Harpagon – Marianna – Kleant. Ważnym tematem są także problemy rodzinne, przede wszystkim negatywna postawa Skąpca względem syna i córki.
Konstrukcja akcji jest typowa i zbudowana na schemacie sprzeciwu rodziców (a ściśle rzecz biorąc – ojca) wobec miłości oraz wyborów dzieci. Kluczowy dla tematyki sztuki wątek szkatułki pojawia się dopiero w scenie IV. W sumie utwór wykorzystuje elementy komedii charakteru, komedii intrygi i farsy. Wszystkie wątki łączy problem główny: skąpstwo, chciwość i podejrzliwość Harpagona. Niemal każda scena, nawet niezwiązana z nadrzędnym tematem, staje się ilustracją cech postaci tytułowej. Węzeł akcji stanowi konflikt ojca z synem, wynikający z rywalizacji o Mariannę. Zakończenie, jak to zawsze bywa w twórczości Moliera, przynosi pozytywne, ale i nieprawdopodobne rozwiązanie akcji. Różni się ono jednak w wymowie od finału Świętoszka, gdyż tam główny bohater, dowiedziawszy się o tym, że Tartuffe jest oszustem, zmienia swoją postawę, Harpagon natomiast do końca pozostaje sobą, o czym dobitnie świadczą jego ostatnie słowa, będące puentą komedii:
A ja pójdę uściskać kochaną szkatułkę.
Skąpiec w pigułce
Czas powstania i pierwszego wystawienia na scenie: 1668 rok.
Epoka: barok (klasycyzm francuski).
Rodzaj: dramat.
Gatunek: komedia charakterów (w pięciu aktach).
Czas i miejsce akcji: druga połowa XVII w., Paryż, dom Harpagona. Dokładny czas rozgrywanych wydarzeń nie jest podany, co podkreśla uniwersalną wymowę utworu.
Bohaterowie:
Harpagon – ojciec Kleanta i Elizy,
Kleant – syn Harpagona, brat Elizy i zalotnik Marianny,
Eliza – córka Harpagona, siostra Kleanta i ukochana Walerego,
Walery – zalotnik Elizy i syn Anzelma,
Marianna – ukochana Kleanta i córka Anzelma,
Anzelm – ojciec Walerego i Marianny,
Frozyna – swatka,
Simon – pośrednik w lichwie,
Jakub – kucharz i woźnica Harpagona,
Strzałka – służący Kleanta,
Pani Claude – gospodyni Harpagona,
Ździebełko i Szczygiełek (w innych tłumaczeniach Sieczka i Torba) – służący Harpagona,
Komisarz i jego skryba.
Główny wątek: skąpstwo Harpagona.
Wątki poboczne: relacje rodzinne, miłość.