Przypowieść o synu marnotrawnym znana jest także pod tytułem Przypowieść o miłosiernym ojcu, co wskazuje jednocześnie na jej dwóch głównych bohaterów. Jest to utwór biblijny, przynależący do Nowego Testamentu, do Ewangelii wg św. Łukasza (15,11 – 32). Omawiana historia przedstawiana jest przez Jezusa Chrystusa, który pragnie pokazać swym słuchaczom, czym jest szczere wybaczenie i miłosierdzie. Przykładem ma być ojciec, który potrafi ukorzyć się i przyjąć pod dach syna, który roztrwonił dobytek i utracił godność jako świniopas.
Przypowieść o synu marnotrawnym – analiza
Przypowieść to gatunek literatury o wydźwięku dydaktycznym i moralistycznym. Przekazuje pewne uniwersalne prawdy za pomocą stosunkowo zwięzłej fabuły oraz uproszczonych postaci – historia jest zazwyczaj określonym wycinkiem z rzeczywistości. Brak jest rozbudowanych opisów świata przedstawionego oraz dogłębnych analiz stanu ducha bohaterów. Schematyzacja pozwala na skupienie się na interpretacji ukrytych znaczeń, forma nie przyćmiewa płynącego z przypowieści morału. Gatunek ten najczęściej kojarzony jest z tekstami religijnymi, choć inspirowali się nim także inni pisarze.
W omawianej Przypowieści o synu marnotrawnym odnaleźć można dosłownie przytoczone fragmenty wypowiedzi, wprowadzające elementy dialogu (Wtedy zastanowił się i rzekł: Iluż to najemników mojego ojca ma pod dostatkiem chleba, a ja tu z głodu ginę). Forma ta pozbawiona jest licznych środków stylistycznych, alegoryczny sens nie kryje się w wyszukanych metaforach, lecz w postępowaniu postaci, które skłania odbiorców do refleksji. Pojawiają się nieliczne epitety, jednak kreują one rozbudowanego, plastycznego świata (młodszy syn, dalekie strony, utuczone ciele).
Przypowieść o synu marnotrawnym – streszczenie i interpretacja
Przypowieść opowiada historię ojca, mającego dwóch synów. Jeden z nich – młodszy, opuścił dom, zabierając ze sobą należną część schedy. Niestety był osobą nieroztropną, roztrwonił majątek i popadł w biedę. Aby zaspokoić głód, został tzw. świniopasem, żywił się tym, czym nieczyste zwierzęta. Krnąbrny syn powrócił do domu, chcąc przyznać się przed ojcem do winy i poprosić o wybaczenie, żyć u jego boku jako wierny sługa. Mężczyzna na widok potomka wzruszył się i przyjął go pod dach. Wykazał się miłosierdziem i zrozumieniem. Pouczył także starszego syna, którego trapiło poczucie niesprawiedliwości, że powinien radować się z powrotu brata.
Co charakterystyczne dla biblijnych przypowieści, dosłowny sens jest tylko środkiem do przekazania czytelnikowi szerszej prawdy oraz życiowej przestrogi. Historię tę można odnosić do każdej sytuacji, w której dochodzi do grzechu, utraty łaski, wyrzeczenia się miłości do rodzica lub bliźniego na rzecz dóbr materialnych czy też z powodu uporu. Syn postępował bezrefleksyjnie, chciał wyrwać się z domu ojca, nie zastanawiając się nad przyszłością. Pragnął poznawać świat i korzystać z dorobku. Dopiero moment, w który utracił wszystko i cierpiał głód, uświadomił mu jego żałosne położenie. Lecz nawet wtedy zamiast przyznać się do błędu, czuł złość – słudzy w domu ojca mieli chleb, a on nie miał środków na nabycie pożywienia, choć przecież była to jego własna wina.
Ta przełomowa chwila pozwoliła mu jednak uświadomić sobie, że utracił całą godność, zrozumieć popełnione błędy. Powrót do domu ojca w takim położeniu wymagał od niego pewnej odwagi, przyznania się do lekkomyślności. Planował powrót jako najemnik, godząc się na wstyd oraz upokorzenia, upadek w społecznej hierarchii. Byłoby to rozwiązanie sprawiedliwe, jednak ojciec nie potrafił wykorzystywać własnego syna jako sługi. Po powrocie zapewnił mu pożywienie i komfort – z pewnością także boleśnie odczuł nieobecność ukochanego dziecka, dlatego też bezwarunkowo wybaczył mu jego postępowanie. Jego rodzicielska miłość jest niezależna od zewnętrznych warunków, kocha syna tak samo silnie, niezależnie od okoliczności.
Ojciec charakteryzuje się szczerością oraz szczodrością, otwartym sercem. Te same wartości wpaja starszemu synowi, który czuje się potraktowany niesprawiedliwie, gdyż nigdy nie zostawił swego domu. Przypowieść mówi wprost, że rodzic nie zostawia swego potomstwa w potrzebie, nie pozwala mu na całkowitą utratę godności, dostrzega dobro nawet wśród zła. Jego miłosierdzie jest nieskończone. Ojciec wobec swoich synów jest jak Bóg wobec swoich wyznawców – słucha, rozumie i wybacza błędy, okazuje miłosierdzie skruszonym oraz udziela łaski grzesznikom. Historia pokazuje także, że szczere nawrócenie się jest możliwe, pozwala na odkupienie win. Jeżeli człowiek jest pokorny, szczere przyznaje się do złego postępowania oraz postanawia poprawę, może ponownie żyć w sposób moralny, zgodnie z zasadami wiary.
Podsumowanie
Tak jak wiele utworów biblijnych, tak i Przypowieść o synu marnotrawnym stała się inspiracją dla artystów wielu epok oraz dziedzin sztuki. Wizerunek bohaterów uwieczniony został m.in przez takich malarzy jak Hieronim Bosch, Gerrit van Honthorst, Rembrandt van Rijn czy Bartolomé Esteban Murillo. Na kanwie tej historii powstały także opera Amilcare Ponchiellego, balet Siergieja Prokofjewa, czy tez utwory polskich muzyków – Jacka Kaczmarskiego, Zbigniewa Łapińskiego i Przemysława Gintrowskiego.