Julian Tuwim jest uważany za jednego z głównych przedstawicieli grupy poetyckiej Skamander. Była to grupa sytuacyjna – twórców nie łączył wspólny program, lecz doświadczenie pokoleniowe. Poeci podobnie odbierali sytuację kulturowo – społeczną swoich czasów. W literaturze polskiej grupa ta zasługuje na miano fenomenu. Ich popularność próbowali kilka lat później przebić członkowie Awangardy Krakowskiej (m.in. Tadeusz Peiper, Julian Przyboś), jednak było to trudne zadanie. Skamandryci nie tworzyli długich wypowiedzi programowych, tworzyli natomiast poezję – bardzo szybko zdobyli uznanie wśród odbiorców, przyćmiewając niejako futurystów (Anatol Stern, Tytus Czyżewski, Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec, Aleksander Wat) i ekspresjonistów (Witold Hulewicz, Józef Wittlin, Jan Stur).
Skamandryci organizowali się wokół czasopisma o tym samym tytule, publikowali także na łamach „Wiadomości Literackich” (głównie felietony). Do grupy należeli: Julian Tuwim, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński. Niektórzy literaturoznawcy dodają jeszcze Kazimierę Iłłakowiczównę, Jerzego Liberta, czy Marię Pawlikowską-Jasnorzewską.
Do cech poetyki skamandryckiej należy zaliczyć:
* manifestację wolności twórczej,
* brak programu,
* negację prądów romantycznych i modernistycznych, walkę z tradycją,
* zwrócenie się ku teraźniejszości,
* odrzucenie potrzeby „służby społecznej”,
* pisanie o codzienności, o problemach dotyczących zwykłych ludzi,
* witalizm, biologizm,
*synkretyzm,
* eklektyczność,
* za patrona uważali Leopolda Staffa,
* bohater wierszy był często „prostaczkiem z ulicy”,
* zanurzenie w języku potocznym, kolokwializmy,
* populizm.
Trzeba jednak zauważyć, że poszczególni poeci różnili się od siebie. Co więcej, nie byli konsekwentni w przestrzeganiu ustalonych przez siebie zasad. Trudno jest dopatrzeć się jednolitości w ich utworach. Owe skamandryckie niekonsekwencje tłumaczy Maciej Krassowki, polonista:
Jako poeci – jak to się mówi o dużych talentach – z bożej łaski – nie mogli wyrzec się swych indywidualności prowadzących siłą rzeczy do indywidualizmu. Swoisty więc populizm skamandrytów był nie tyle mitem, co maską skrywającą pokusy kreacjonizmu, który w kolejnych tomach poetów ujawniał się coraz silniej. [Cyt. za: M. Krassowski, Skamander, wyd. Jota, Warszawa 1990, s. 11.]
Grupa ostatecznie rozpadła się około roku 1930. Miało to związek z różnym podejściem do burzliwych wydarzeń na arenie społecznej (m.in. zamach na prezydenta Gabriela Narutowicza, majowy zamach stanu).
Literaturoznawcy nazywają Tuwima optymistą i katastrofistą. Uważany jest za twórcę nowatorskiej, agresywnej oraz sugestywnej liryki. Według Artura Sandauera, literaturoznawcy:
Tuwim zastał lirykę polską ziemiańską i staroświecką, a zostawił ją demokratyczną i nowoczesną. Odświeżył jej technikę rzez nowy pejzaż i nowego bohatera, odświeżył jej technikę przez nowe metody obróbki słowa, któremu nadał szlif i ostrość diamentu. [Cyt. za: M. Krassowski, Skamander, wyd. Jota, Warszawa 1990, s. 19.]
Cechy poezji Tuwima:
* radość, zauroczenie światem (witalizm) – szczególnie na początku twórczości,
* zafascynowanie śmiercią, obsesyjne lęki i niepokoje,
* niezwykła dynamika,
* przekonanie, że życie nierozerwalnie wiąże się ze śmiercią,
* cierpienie zaczerpnięte z życia,
* refleksja nad kategoriami istnienia,
* analiza życia,
* humanitaryzm w portretowaniu nędzy, biedy, choroby,
*zainteresowanie pisarzami francuskimi,
* tematyka społeczna,
* kreacjonizm,
* świat jest nim dosłownie, jest też tworem zbudowanym z metafory i słowa,
* uprawiania tzw. poezji czystej – tematycznie i formalnie (wymyślony język w wierszu Słopiewnie) niezakorzeniony w rzeczywistości,
* duże zróżnicowanie, niejednolitość:
Artur Sandauer zastanawiał się, czy jest on bardziej kabareciarzem czy metafizykiem, witalistą czy moralistą, dochodząc do wniosku, że wszystkie postawy stanowią o tonacji Tuwima, nie tworząc w konsekwencji żadnej zwartej całości. [Cyt. za: M. Krassowski, Skamander, wyd. Jota, Warszawa 1990, s. 24.]
* pisanie utworów pochwalnych skierowanych do władz socjalistycznych,
* przyjmowanie ról i masek poetyckich,
* gra z tradycją, tworzenie nowej wartości – polemika, innowacyjność, kreatywność,
*czerpanie z języka potocznego, nieufność wobec języka urzędowego, oficjalnego,
* hasła: „poezjo, na ulicę”, braterstwo, równość, miłość powszechna, egalitaryzm,
* zanurzenie zarówno w kulturze wysokiej, jak i popularnej:
Zaangażowanie się pisarza w dwóch kręgach kultury niesie teraz napięcia konfliktowe, następuje polaryzacja tych kręgów. Z polaryzacji i napięć międzykulturowych wynikają rzeczy cenne dla poezji. Wśród tych napięć kształtuje się niejednorodna, złożona postawa podmiotu lirycznego; wskazuje ona na dezintegrację świata, który uprzednio stanowił wewnętrznie koherentną całość. [Cyt. za: J. Sawicka, Julian Tuwim, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1986, s. 424.]
* inspiracja Williamem Whitmanem i Arturem Rimbaud,
* hasła pacyfistyczne i liberalne,
Należy podkreślić, że wszyscy badacze literatury wskazują na złożoność i swoistą niespójność tożsamości poetyckiej Tuwima.
Tomy poezji:
Czyhanie na Boga, 1918
Sokrates Tańczący, 1920
Siódma jesień, 1922
Wierszy tom czwarty, 1923
Słowa we krwi, 1926
Rzecz czarnoleska, 1929
Biblia cygańska, 1933
Jarmark rymów, 1934
Treść gorejąca, 1936
W oparach absurdu, 1958 (wraz z Antonim Słonimskim; satyry, żarty, parodie, humoreski)
Poezja dla dzieci (tomy wydane w 1938 roku, potem wielokrotnie wznawiane):
Lokomotywa
O Panu Tralalińskim
Słoń Trąbalski
Zosia Samosia
Poematy:
Bal w Operze, 1936 (wyd. 1946)
Kwiaty polskie, wyd. 1949
Inne:
Czary i czarty polskie, 1923
Wypisy czarnoksięskie, 1923
Polski słownik pijacki, 1935
Antologia bachiczna, 1935
Cicer cum caule, czyli groch z kapustą, 1958 – 1963
Cztery wieki fraszki polskiej, 1937
Polska nowela fantastyczna, 1949
Księga wierszy polskich XIX wieku, 1954 (wraz z Juliuszem Wiktorem Gomulickim)
Pegaz dęba, czyli Panopticum poetyckie, 1950