Konstanty Ildefons Gałczyński był polskim poetą tworzącym w epoce współczesnej. Zasłynął głównie dzięki swoim pełnym kontrastów dziełom, a także dzięki twórczości o charakterze satyrycznym, jak Teatrzyk Zielona Gęś. Jest on autorem m.in. utworu pod tytułem Prośba o wyspy szczęśliwe, który opublikowany został w roku 1930. Jest to wiersz intymny, o osobistym charakterze, skierowany do bliskiej osoby, którą podmiot liryczny darzy szczerym uczuciem.
Prośba o wyspy szczęśliwe – analiza i środki stylistyczne
Omawiany utwór składa się z dwóch części – każda z wyodrębnionych strof liczy sobie po cztery wersy oraz napisana jest zróżnicowaną ilością zgłosek. Nie występują w nim rymy, jednak określonego rytmu nadają przerzutnie. Budowa jest więc nieregularna, tempo wypowiedzi zmienne.
W wierszu pojawia się liryka miłosna, inwokacyjna, liczne są apostrofy, czyli zwroty kierowane wprost do adresata (A ty mnie na wyspy szczęśliwe zawieź; ty mnie ukołysz i uśpij, pokaż mi wody ogromne) – którym jest osoba szczególnie bliska sercu nadawcy. Zauważyć można czasowniki w trybie rozkazującym (przybliż, przytul, zasyp. otumań), jednak bardziej niż nakaz, wyrażają one prośbę. Podmiot liryczny ujawnia się poprzez zaimki osobowe (mnie, mi) – jest to ktoś zakochany, tęskniący, pragnący szczęścia przy boku partnerki.
Dzięki określonej leksyce, nastrój dzieła jest oniryczny, magiczny – wiele jest wzmianek o śnie, budujących idylliczną, fantastyczną atmosferę. Poeta w utworze wykorzystał stosunkowo liczne środki stylistyczne, które wzmacniają przekaz i pomagają wywrzeć określone wrażenie na czytelniku. Opis świata przedstawionego oraz przeżyć podmiotu lirycznego wzbogacają plastyczne, silnie oddziałujące na wyobraźnię epitety (wody ogromne, ciche, gałęzie zielone, wiatr łagodny, sen muzykalny, wyspy szczęśliwe). Określone fragmenty tekstu są uwydatnione poprzez powtórzenia (wody ogromne i wody ciche). Nagromadzenie epitetów pozwala odbierać wiersz wszystkimi zmysłami. Podobną funkcję pełni porównanie (wiatrem łagodnym włosy jak kwiaty rozwiej, zacałuj). Aby jeszcze bardziej podkreślić nierealny nastrój, poeta zastosował personifikacje (rozmowy gwiazd na gałęziach) oraz metafory (myśli spokojne ponad wodami pochyl miłością; serca motyli przybliż i przytul).
Prośba o wyspy szczęśliwe – interpretacja wiersza
Podmiot liryczny w wierszu tęskni za niezakłóconym niczym szczęściem, zna także drogę do jego uzyskania. Wie, że spełnienie oraz radość może mu podarować tylko ukochana osoba, dlatego też do niej kieruje swoje liczne prośby. Jej wsparcie pomoże mu dostać się na tytułowe szczęśliwe wyspy, do niesamowitej krainy przepełnionej soczystą zielenią, świeżą, rześką wodą oraz wielobarwnymi motylami i urodziwymi, rozkwitającymi kwiatami. To niemal baśniowe miejsce, gdzie można w spokoju odetchnąć oraz poczuć się bezpiecznie.
Konstanty Ildefons Gałczyński w omawianym utworze odwołał się do licznych motywów literackich, wykorzystywanych przez pisarzy na przestrzeni wieków. Przywołane wyspy przypominają fikcyjną Arkadię, sielankowy, ziemski raj, gdzie panuje beztroską, a człowiekowi nie zagraża żadne zło, ale także pola elizejskie, znane już z mitologii greckiej. Natura kreuje tam łagodny, delikatny, fantastyczny nastrój. W omawianym utworze zauważalna jest także silna potrzeba ucieczki podmiotu lirycznego, odczuwa on w życiu wyraźny brak, tęsknotę oraz niepewność, szuka schronienia oraz spełnienia u boku ukochanej osoby. Pragnie uciec od rzeczywistości, która nie jest zupełnie beztroska, uwolnić się od trapiących go problemów i zmartwień.
Najistotniejszy jest jednak motyw snu, podmiot prosi o ukołysanie, otumanienie oraz uśpienie. Ma on świadomość, że wyspy szczęśliwe istnieją tylko w krainie wyobraźni, nie można tam pojechać, a jedynie przenieść się za pomocą własnego umysłu. Na ziemi nie istnieje miejsce takie, jak opisane w wierszu, dlatego ratunkiem jest świat fantazji, w którym wspólnie z ukochaną mógłby odpocząć i uzyskać wyczekane wytchnienie. Odwołanie do utopijnej rzeczywistości regularnie pojawia się w literaturze – tutaj jest to symbol pewnego stanu duchowego, zatracenia się w miłości oraz marzeniach bez pamięci. Pomimo, że wiersz należy do liryki miłosnej i można go uznać za erotyk, to emocje z niego bijące są pozbawione gwałtownych, nagłych namiętności, bije z niego natomiast łagodność, delikatność i spokój, poczucie niezachwianego niczym bezpieczeństwa zapewnionego przez ukochaną osobę, miłość stabilna i ugruntowana.
Podsumowanie
Konstanty Ildefons Gałczyński w omawianym wierszu Prośba o wyspy szczęśliwe, należący do liryki miłosnej, odwołuje się do wielu motywów literackich, dzięki czemu dzieło znacznie zyskuje na wartości artystycznej. Utwór ma bardzo osobisty oraz intymny charakter, prawdopodobnie inspirowany jest osobistymi przeżyciami autora – w roku wydania wiersza poślubił on swoją ukochaną, Natalię Awałow. Stworzony przez poetę magiczny, metafizyczny świat, silnie oddziałuje na wyobraźnię oraz wszystkie zmysły odbiorców i również przenosi ich w bezpieczne, radosne oraz spokojne miejsce.