U wrót doliny

Tytuł wiersza przywołuje dolinę Jozafata – przestrzeń pomiędzy Ziemią a niebem i piekłem, w której zgodnie z nauką chrześcijańską ludzie po końcu świata będą oczekiwać na Sąd Ostateczny.

Rozgrywające się w niej wydarzenia mają miejsce tuż po apokalipsie – jej znakami są deszcz gwiazd, świst eksplozji i świst ciszy. Metafory te przywodzą na myśl doświadczenia wojny i totalitaryzmu człowieka XX wieku, a także przerażającą perspektywę konfliktów nuklearnych. Poza przedstawioną tu doliną Jozafata nie ma już niczego: z doczesnego świata pozostała jedynie łąka popiołów.

W wierszu tym uchwycony jest moment schodzenia się tłumów, które tworzą wszyscy ludzie, i dzielenia ich przez aniołów na zbawionych i potępionych.  

Utwór przyjmuje formę sprawozdania z sądu nad światem i ludźmi. Podmiot liryczny jest świadkiem tych wydarzeń. Relacjonuje je tak, jak spostrzega rzeczywistość. Jego sprawozdawczość ujawnia się w stosowanych przez niego konstrukcjach językowych (np. jest to jak nam wyjaśniają, jak się okazuje, ci którzy jak się zdaje, tak to oni wyglądają). Niewątpliwie solidaryzuje się on z ludźmi i afirmuje postawę buntu, choć pozbawia swą wypowiedź patosu – zamiast tego wykorzystuje ironię i dystans.

Przedstawionych ludzi – beczące stado dwunogów – poeta poddaje zabiegowi animalizacji (animalizacja to zabieg polegający na nadaniu istotom ludzkim cech zwierzęcych). Człowiek zostaje zatem wyposażony w przymioty właściwe zwierzętom, jednocześnie – czego dowodzi obecny w tej metaforze biblijny motyw owcy – pozostając dzieckiem Bożym.

Osoby te znajdują się w ekstremalnej sytuacji, dlatego nie kryją się ze swoim cierpieniem oraz przywiązaniem do bliskich i do doczesnego świata. Zgodnie z relacją bohatera wiersza jest ich niewielu, jednak informacja ta podkreśla przede wszystkim małość ziemskiej zbiorowości wobec ogromu otchłani wszechświata.