Daniel Naborowski był polskim poetą przełomu XVI i XVII wieku. Jego utwór „Marność” opiera się na teorii predystynacji, która zakłada, że Bóg z góry decyduje o tym, kto ma zostać potępiony, a kto zbawiony, ponieważ zna przyszłe wybory człowieka, na co nie mamy wpływu. Predystynacja jest jedną z podstawowych nauk kalwinizmu, którego wyznawcą był Daniel Naborowski. Utwór przedstawia także wiele cech poezji barokowej.
Marność – budowa utworu i środki stylistyczne
„Marność” Daniela Naborowskiego to fraszka, czyli krótki utwór liryczny, który kończy się puentą i porusza ważne tematy w sposób dosadny, bądź prześmiewczy. Fraszka, z języka włoskiego „frasca” oznacza gałązkę, coś drobnego, błahego. Składa się on z dziesięciu wersów, bez podziału na strofy. Pojawiają się w nim rymy parzyste (aabb).
Podmiot liryczny jest zbiorowy, wypowiada się w imieniu wszystkich ludzi, np.: „Miłujmy i żartujmy”. Utwór został stworzony zgodnie z barokowym prądem literackim – marinizmem. Polegał on na ułożeniu takiej kompozycji tekstu, aby zakończenie było szokujące dla odbiorcy, na przykład poprzez budowanie skomplikowanych metafor, czy antytezy.
W utworze „Marność” pojawia się kilka środków stylistycznych, między innymi charakterystyczna dla stylu marinistycznego inwersja: „Miłujmy i żartujmy, Żartujmy i miłujmy”. Zauważymy też epitet, np.: „ziemskie włości”, metaforę, np.: „Tak fraszką śmierć i trwoga”, powtórzenie, np.: marna marność”.
Marność – interpretacja utworu
„Marność nad marnościami”
Tematyka utworu, a także jego tytuł znajdują swoje źródło w biblijnej Księdze Koheleta. To tam znajdujemy znany cytat : „Vanitas vanitatum et omnia vanitas”, czyli: „Marność nad marnościami i wszystko marność”. Oznacza to, że wszystkie ziemskie dobra materialne, sława, tytuły i osiągnięcia kiedyś stracą na wartości i obrócą się w marność.
Po śmierci każdy z nas staje się równy. Marność, przemijanie i śmierć są jedynymi pewnymi rzeczami na świecie. Podmiot liryczny zwraca uwagę że „Świat hołduje marności”, to znaczy, że jest mu podległy, to ona włada wszystkim co ziemskie. Taki porządek świata trwa od wieków i z pewnością nie minie.
Nadzieja w Bogu
Podmiot liryczny zwraca uwagę na to, że wielu z nas kieruje się w życiu uczuciami i zabawą. Ale jedyne co może zbliżyć nas do Boga to uczciwość i pobożność. Tylko czyste dobro i szlachetne zachowanie są godne Pana, od którego zależy to, co stanie się z nami po śmierci. Wszystko jest w jego mocy i to przez wzgląd na Boga warto być człowiekiem cnotliwym.