Powieść „Akademia Pana Kleksa” autorstwa Jana Brzechwy opowiada o perypetiach Adasia Niezgódki i jego towarzyszy w magicznej szkole tytułowego Pana Kleksa. Pierwsze wydanie miało miejsce w 1946 roku, a książka uznawana jest za jedno z najwybitniejszych dzieł literatury dziecięcej i młodzieżowej w Polsce.
Bohaterowie pierwszoplanowi
Głównym i tytułowym bohaterem jest Ambroży Kleks. Jest dyrektorem Akademii, nauczycielem, wychowawcą, pedagogiem i opiekunem uczniów. Do swojej szkoły przyjmuje jedynie chłopców, których imiona zaczynają się na „A”. Jest średniego wzrostu, ubiera się w długie, obszerne, kolorowe ubrania, a jego włosy mają barwy tęczy. Jego ubrania mają niezliczoną ilość kieszeni i wielkie jak śliwki szklane guziki. Potrafi lewitować, zmieniać rozmiar przedmiotów, wysłać swoje oko, by znalazło zagubiony przedmiot i ma doskonałą pamięć, której nic nie umyka.
Pan Kleks robi wszystko, by zachęcić swoich uczniów do nauki. Robi to poprzez kreatywne zajęcia i wykorzystanie zabawy. Lekcje pana Kleksa są ciekawe i interesujące, polegają na doświadczaniu, próbach i eksperymentach, a nie biernym uczeniu się na pamięć. Chłopcy mogą rozwijać wyobraźnię i tworzyć nowy pogląd na otaczający ich świat. Każdy dzień jest dla nich nową przygodą, której nie mogą się doczekać, ponieważ nie wiedzą, co tym razem przygotuje ich ulubiony nauczyciel.
Pan Kleks jest osobą ciepłą i sympatyczną, z którą można się pobawić i pośmiać, ale również można porozmawiać na poważne tematy. Zawsze wysłucha i wesprze ucznia, który tego potrzebuje. Potrafi rozwiązać każdy, nawet najtrudniejszy problem. Docenia chłopców za ich starania i nigdy nie każe ich za porażki. Nagradza podopiecznych piegami.
Adaś Niezgódka to narrator i jednocześnie drugi z głównych bohaterów powieści. Dzięki jego pamiętnikowi dowiadujemy się, jak wyglądało życie w szkole. Adaś ma dwanaście lat i rude włosy. Od pół roku jest uczniem Akademii. Wcześniej był bardzo zakompleksiony i niezdarny, czym sprawiał rodzicom wiele problemów. Rzeczy leciały mu z rąk, spóźniał się do szkoły i zapominał o pracach domowych.
Adaś w Akademii przechodzi dużą zmianę. Staje się odważny i zaradny. Nie boi się trudności ani wyzwań, które są przed nim stawiane. Podejmuje się zadań, przed którymi wcześniej by uciekał. Jest najzdolniejszym uczniem pana Kleksa i szybko zdobywa jego zaufanie, stając się pomocnikiem i prawą ręką dyrektora. Pan Kleks często wysyła go do innych baśni, by chłopiec mógł załatwić dla niego sprawunki. Pomaga także przy leczeniu chorych sprzętów. Adasiowi, jako jedynemu, udaje się wznieść w powietrze. Pan Kleks dzieli z nim swoje królestwo w kuchni. Mateusz dzieli się z Adasiem swoim sekretem i wyjawia, kim był wcześniej. Adaś towarzyszy także panu Kleksowi w ożywianiu Alojzego.
Mateusz to uczony szpak i przyjaciel pana Kleksa. Wcześniej był synem króla, który miał objąć tron. Uwielbiał jeździć konno i polować, jednak ojciec zabraniał mu tego. Chłopiec złamał zakaz i wyruszył na przejażdżkę, podczas której przypadkowo zabił króla wilków. Został też ranny, co wyleczył dopiero doktor Paj-Chi-Wo, który wręczył mu czapkę bogdychanów. Po latach, kiedy wilki zaatakowały zamek, Mateusz zamienił się w szpaka, by chronić się przed watahą. Nie mógł jednak wrócić do swojej poprzedniej postaci, ponieważ zgubił guzik od czapki. Guzik ten pomaga mu znaleźć Adaś.
Mateusz wymawia jedynie końcówki wyrazów, przez co chłopcy czasem muszą się domyślać, co szpak mówi. Uwielbia jeść piegi pana Kleksa. Uczy geografii, często zastępuje dyrektora i odrabia z chłopcami lekcje. Został zakupiony przez pana Kleksa na rynku w Salamance. Na końcu książki zamienia się w autora książki.
Bohaterowie drugoplanowi
Golarz Filip to człowiek, który dostarczał panu Kleksowi piegi. Pewnego razu kłóci się z dyrektorem placówki i postanawia się zemścić. Przestaje dostarczać piegi, przez co pan Kleks marnieje. Filip wysyła do Akademii swoich dwóch synów – Anatola i Alojzego, który jest lalką. Ich zadaniem jest zniszczenie Akademii. Na końcu Filip gasi światełka bożonarodzeniowej choinki, przez co Akademia pogrąża się w mroku.
Alojzy jest ożywioną lalką. Jego bratem jest Anatol. Alojzy od samego pojawienia się w Akademii niszczy jej atmosferę. Doprowadza do kłótni i zamętu, niszczy przedmioty oraz całą szkołę. Zrozpaczony pan Kleks postanawia rozkręcić lalkę, by nie pozwolić na większe zniszczenia Akademii.
Bohaterowie epizodyczni
Bohaterem zbiorowym, którzy pojawiają się rzadko w fabule, są pozostali uczniowie Akademii. Są to młodzi chłopcy, których imiona rozpoczynają się na literę „A”. Przyjaźnią się ze sobą i wspierają w każdej sprawie. Mają przydzielone swoje obowiązki w szkole – sprzątają, piorą, zmywają, pomagają w przygotowaniu posiłków. Bardzo kochają pana Kleksa, a on kocha ich.