Krach złudzeń następuje podczas podróży do Krakowa. Izabela, sądząc, że jej przyszły partner nie zna języka angielskiego, wdaje się w jego obecności we flirt ze swym kuzynem, Starskim. Razem drwią z Wokulskiego. Przy okazji wychodzi na jaw zgubienie przez nią bezcennego metalu Geista. Zdruzgotany psychicznie Stanisław, opuściwszy towarzystwo, usiłuje popełnić samobójstwo, rzucając się pod nadjeżdżający pociąg. Ratuje go dróżnik Wysocki, ten sam, któremu pomógł w odzyskaniu posady w Skierniewicach. Niestety, po powrocie do Warszawy Wokulskiemu nie udaje się wydobyć z przytłaczającej go depresji. Sprzedając sklep i spółkę do handlu z Cesarstwem, całkowicie wycofuje się z interesów. W końcu opuszcza miasto i wyjeżdża w bliżej nieznanym kierunku.
Zakończenie Lalki ma charakter otwarty: nie wiadomo, jaki finał miały losy głównego bohatera powieści. Mógł on, jak sądzą Żydzi, wyjechać w daleką podróż, może wysadził zamek w Zasławiu i zginął pod jego gruzami, przywalony resztkami feudalizmu, gdyż podobno w ostatnich dniach tam przebywał, a dąbrowscy górnicy twierdzą, że kupował od nich dynamit. Niewykluczone, iż zrobił to na oczach Łęckiej, która czując się temu winna wstąpiła do klasztoru. Niemała doza prawdopodobieństwa wskazuje także na to, że udał się do Geista.
