Mateusz jest jedną z głównych postaci powieści „Akademia pana Kleksa” Jana Brzechwy. Mieszka na drugim piętrze Akademii razem z tytułowym profesorem szkoły, u którego przesiaduje w tylnej kieszeni surduta. Jest jednym z nauczycieli, który prowadzi zajęcia z geografii i pomaga chłopcom odrabiać zadania domowe. Budzi ich też co rano oraz załatwia różne sprawunki dla pana Kleksa. Przyjaźni się z Adasiem i to jemu powierza historię swojego życia, wierząc, że chłopiec pomoże mu wrócić do wcześniejszego życia.
Charakterystyka szpaka Mateusza
Mateusz jest uczonym, gadającym szpakiem, który wymawia jedynie końcówki wyrazów, przez co każdy musi się domyślać, o czym mówi. Został zakupiony przez pana Kleksa na targu w Salamance. Uwielbia jeść piegi, jest to jego ulubiony przysmak. Zwykle nie mówi zbyt wiele, ale milczy całkowicie, kiedy jest smutny i przygnębiony.
Mateusz nie był szpakiem od urodzenia. Na świat przyszedł jako książę, syn potężnego króla. Był dziedzicem tronu, toteż król robił wszystko, by chłopiec wyrósł na odpowiedzialnego, mądrego mężczyznę. Ojciec zakazał Mateuszowi polowania oraz jazdy konnej, które chłopak uwielbiał. Nakazał skupić się na nauce i pozwolił wrócić do zainteresowań dopiero w dniu czternastych urodzin chłopaka. Mateusz się jednak zbuntował, kiedy pewnej nocy zobaczył pod swoimi oknami konia Ali Babę. Wymknął się z domu i pojechał na przejażdżkę po lesie, gdzie na drodze stanął mu ogromny wilk. Nie wiedząc, co robić, Mateusz zabił zwierzę, które jeszcze przed śmiercią zdążyło go zranić w nogę.
Nikt nie wiedział, jak wyleczyć ciągle krwawiącą ranę chłopca, który słabł z każdym dniem. Udało się to dopiero chińskiemu doktorowi Paj-Chi-Wo. Podarował on Mateuszowi czapkę bogdychanów, która miała uchronić księcia przed atakiem wilków, pragnących zemsty na zabójcy swojego króla. Po latach, kiedy atak rzeczywiście nastąpił, Mateusz uciekając, użył czapki i zamienił się w szpaka. Zgubił jednak guzik, bez którego nie mógł stać się z powrotem człowiekiem.
Mateusz pokutuje więc w ptasiej postaci, starając się uczynić swoje życie ponownie sensownym i pełnym radości. Początkowo udaje się do sióstr, jednak żadna z nich nie poznała w szpaku swojego brata. Mateusz tułał się po świecie, znajdując szczęście dopiero w Akademii pana Kleksa. Tam może wykorzystywać swoją wiedzę i umiejętności, czując się potrzebnym i ważnym.
Mateusz jest sympatyczną postacią, chętnie pomagającą innym. Opiekuje się chłopcami, wspólnie z nimi bawi i odkrywa świat. Udaje mu się wrócić do ludzkiej postaci dopiero pod koniec powieści. Dzieje się to dzięki panu Kleksowi, który zamienia się w brakujący guzik. Mateusz porywa guzik i staje się na powrót człowiekiem, jednak nie jest księciem, a autorem bajki o panu Kleksie.