Aleksander Fredro, autor „Zemsty” tworzył w okresie romantyzmu i równolegle z Adamem Mickiewiczem czy Juliuszem Słowackim, jednak jego dzieła, głównie komedie nie mogą być zaklasyfikowane jako dzieła romantyczne. Ukazywał on w swoich komediach i dziełach satyrycznych przywary szlachty, które nie ułatwiały ewentualnego odzyskania niepodległości. Komedia składa się z czterech aktów, przez co pojawia się w niej wiele ważnych motywów literackich.
Motyw sporu
Głównym wątkiem „Zemsty” jest spór o dziurę w murze między dwoma częściami gotyckiego zamku. Należały one do Cześnika Macieja Raptusiewicza oraz Rejenta Milczka. Sąsiedzi nienawidzą się, czemu wyraz dają w trakcie trwania akcji dramatu. Nie angażują się jednak w działania bezpośrednio, knują intrygi przeciw sobie (pozew Rejenta i próba zorganizowania ślubu z Podstoliną jego syna, Wacława, nasłanie sług na mularzy łatających mur przez Cześnika, wezwanie na pojedynek sąsiada, zorganizowanie ślubu między Wacławem i Klarą). Angażują w to również osoby, które są od nich zależne — syna Milczka oraz bratanicę Raptusiewicza, Klarę.
Spór ma podłoże bardzo trywialne, co pokazuje negatywne cechy polskiej szlachty, czyli gwałtowność, porywczość, ale i brak zaangażowania w działanie (nie dochodzi do bezpośredniego starcia między nimi).
Motyw walki
Choć bójka między sługami Cześnika a murarzami wynajętymi przez Rejenta ma charakter komediowy, jest to rodzaj walki między rodami. Fredro ukazuje tę eskalację przemocy między rodzinami w krzywym zwierciadle. Wyśmiewa też bohaterstwo Papkina, który wiele mówi o swojej waleczności, jednak w momencie prawdziwego zagrożenia ucieka.
Wacław staje się także jeńcem wojennym Papkina, któremu pasuje jednak ta rola, ponieważ dzięki temu może spędzać więcej czasu z ukochaną.
Na pojedynek (który dla polskich szlachciców był częstym sposobem rozwiązywania sporów) umówieni są Rejent i Cześnik, jednak Raptusiewicz nie stawia się na miejsce, ponieważ organizuje ślub Klary i Wacława.
Motyw zemsty
Ze względu na niechęć do sąsiada, Maciej po usłyszeniu od Papkina o kontrakcie ślubnym między Podstoliną i młodym Milczkiem, decyduje się zemścić na nim, aranżując związek Klary i Wacława. Celem sporu między mężczyznami nie jest jakiś określony cel, a zemsta właśnie. Rejent również próbuje zemścić się na sąsiedzie przez wytoczenie mu sprawy sądowej.
