Aleksander Fredro, autor „Zemsty” tworzył w okresie romantyzmu i równolegle z Adamem Mickiewiczem czy Juliuszem Słowackim, jednak jego dzieła, głównie komedie nie mogą być zaklasyfikowane jako dzieła romantyczne. Ukazywał on w swoich komediach i dziełach satyrycznych przywary szlachty, które nie ułatwiały ewentualnego odzyskania niepodległości. Komedia składa się z czterech aktów, przez co pojawia się w niej wiele ważnych motywów literackich.
Motyw sporu
Głównym wątkiem „Zemsty” jest spór o dziurę w murze między dwoma częściami gotyckiego zamku. Należały one do Cześnika Macieja Raptusiewicza oraz Rejenta Milczka. Sąsiedzi nienawidzą się, czemu wyraz dają w trakcie trwania akcji dramatu. Nie angażują się jednak w działania bezpośrednio, knują intrygi przeciw sobie (pozew Rejenta i próba zorganizowania ślubu z Podstoliną jego syna, Wacława, nasłanie sług na mularzy łatających mur przez Cześnika, wezwanie na pojedynek sąsiada, zorganizowanie ślubu między Wacławem i Klarą). Angażują w to również osoby, które są od nich zależne — syna Milczka oraz bratanicę Raptusiewicza, Klarę.
Spór ma podłoże bardzo trywialne, co pokazuje negatywne cechy polskiej szlachty, czyli gwałtowność, porywczość, ale i brak zaangażowania w działanie (nie dochodzi do bezpośredniego starcia między nimi).
Motyw walki
Choć bójka między sługami Cześnika a murarzami wynajętymi przez Rejenta ma charakter komediowy, jest to rodzaj walki między rodami. Fredro ukazuje tę eskalację przemocy między rodzinami w krzywym zwierciadle. Wyśmiewa też bohaterstwo Papkina, który wiele mówi o swojej waleczności, jednak w momencie prawdziwego zagrożenia ucieka.
Wacław staje się także jeńcem wojennym Papkina, któremu pasuje jednak ta rola, ponieważ dzięki temu może spędzać więcej czasu z ukochaną.
Na pojedynek (który dla polskich szlachciców był częstym sposobem rozwiązywania sporów) umówieni są Rejent i Cześnik, jednak Raptusiewicz nie stawia się na miejsce, ponieważ organizuje ślub Klary i Wacława.
Motyw zemsty
Ze względu na niechęć do sąsiada, Maciej po usłyszeniu od Papkina o kontrakcie ślubnym między Podstoliną i młodym Milczkiem, decyduje się zemścić na nim, aranżując związek Klary i Wacława. Celem sporu między mężczyznami nie jest jakiś określony cel, a zemsta właśnie. Rejent również próbuje zemścić się na sąsiedzie przez wytoczenie mu sprawy sądowej.
Motyw szlachty
Aleksander Fredro ukazuje różne warstwy szlachty polskiej. Cześnik był urzędem na dworze o dużym prestiżu, ponieważ odpowiadał za zaopatrzenie piwniczki na dworze magnackim lub królewskim w alkohol. Jest tu więc przedstawicielem wyższych sfer, bogatych szlachciców. Rejent to tzw. szlachta urzędnicza, dziś podobne obowiązki spełniają notariusze. Zajmował się sprawami sądowymi, wymagał więc wyższego wykształcenia niż cześnik, był także lepiej opłacany, jednak miał niższą rangę. Fakt, że było go stać na zakup części zamku, wskazuje na dobry status materialny, choć przez to uważano takie osoby za dorobkiewiczów, mniej szanowanych przez resztę społeczności.
Pojawia się również reprezentant gołoty, czyli szlachty jedynie tytularnej, bez majątku ziemskiego. Józef Papkin służy u Cześnika, przegrał swój majątek prawdopodobnie w karty. Ma jedynie kilka rzeczy, czego czytelnik dowiaduje się podczas sceny, gdy spisuje on swój testament (pewny, że Rejent zatruł wino). Udaje odważnego, jednak w rzeczywistości pierwszy ucieka, gdy dzieje się coś poważnego (bójka z murarzami), choć później przypisuje sobie najróżniejsze zasługi.
Motyw miłości
W „Zemście” ukazane są dwie relacje romantyczne — między Klarą i Wacławem oraz sympatia, jaką obdarza dziewczynę Papkin. W tamtym okresie małżeństwa najczęściej angażowano, nikt nie przejmował się uczuciami. Stąd rozważania Cześnika na temat ewentualnego związku z Klarą, swoją bratanicą lub Podstoliną. Prawdziwie zakochani są w sobie Wacław i Klara, cały czas zabiegają o wspólne spędzanie czasu. Chcą pogodzić zwaśnionych sąsiadów, by wyrazili zgodę na ich ślub. Gdy wydaje się to mało realne, rozważają ucieczkę. W końcu ich związek udaje się sformalizować, co godzi również Cześnika i Rejenta.
Papkinowi podoba się Klara, jednak bez wzajemności. Mężczyzna obiecuje jej złote góry, na co przymyka ona oko. Drwi z jego zalotów, prosząc o krokodyla. On nie zauważa jednak ironii w jej słowach i na poważnie zastanawia się, w jaki sposób mógłby takie zwierzę złapać i dostarczyć wybrance serca.
Wspomniana zostaje również relacja z czasów nauki Wacława w mieście. Udawał on wtedy kogoś innego, syna księcia Radosława. Miał romans z Podstoliną, która mimo upływu czasu pała do niego sympatią. Dlatego bez wahania decyduje się podpisać kontrakt ślubny z Rejentem.
Motyw muru
Nie jest to jedynie granica fizyczna między posiadłościami sąsiadów, a także mentalna. Jest to symbol ich małostkowości i upartości. Żaden z nich nie chce ustąpić, mimo że przyczyna konfliktu wydaje się trywialna. Konflikt przez to cały czas narasta, a mało brakuje do eskalacji konfliktu w postaci pojedynku, który mógłby skończyć się tragicznie. Mur jest tu także przeszkodą stojącą na drodze do szczęścia młodych, którzy chcą także pojednania rodzin.