Ignacy Krasicki

Satyra Pijaństwo pochodzi z 1779 roku. Utwór należy zaliczyć do satyry dialogowej – dwóch znajomych rozmawia. W gruncie rzeczy podczas swojej konwersacji zarysowują ciekawy obrazek obyczajowy. Wiadomo, że są sobie bliscy, ponieważ zwracają się do siebie per ty. Tym razem pod lupę wziął Krasicki jedną z największych przywar Sarmatów – pijaństwo (o czym bezpośrednio informuje już sam tytuł). Ciekawy jest sam pomysł utworu. Przez całą satyrę mężczyźni rozmawiają o szkodliwości nadużywania alkoholu. Jednak swoją opowieść podsumowują niespodziewanie:

Osią kompozycyjną utworu Mądry i głupi jest kontrast pomiędzy postawami dwojga ludzi – jak sugeruje już sam tytuł – mądrego i głupiego. Kontrast ten został wzmożony poprzez swoisty paralelizm – opis zachowania bohaterów można nazwać równoległym, zajmuje on bowiem równe odcinki tekstu.

Utwór należy zaliczyć do grona bajek narracyjnych: pojawia się narrator oraz zwięzła akcja. Ze względu na bohaterów, Czapla, ryby i rak to bajka zwierzęca.

Przyjaciele to przykład bajki narracyjnej (narrator, bohaterowie, fabuła) i zwierzęcej (postaciami są zwierzęta, które posiadają ludzkie cechy, ich historie można łatwo odnieść do świata ludzi). Została napisana trzynastozgłoskowcem. Występują rymy dokładne, żeńskie, parzyste.

Bajkę należy zaliczyć do narracyjnych (narrator, bohaterowie, akcja). Utwór został napisany trzynastozgłoskowcem, występują rymy dokładne, żeńskie, parzyste. Ze względu na występujące postacie, jest to bajka zwierzęca – zwierzęta są symbolem ludzkich cech, ich historie obrazują zasady rządzące życiem człowieka.

Nauki płynącej z utworu należy domyślić się z kontekstu. Tematem bajki jest napadnięcie silniejszych (wilki) na słabszego (jagnię). Jagnię i wilcy to bajka zwierzęca – zwierzęta są obrazem ludzkich zachowań i cech. Co ważne, końcówka fleksyjna w wyrazie „wilcy” tym dobitniej sugeruje, żeby zwierzęta potraktować osobowo.

Ten niezwykle krótki utwór (sześć wersów po trzynaście sylab, rymy parzyste, żeńskie, dokładne) opowiada o prawach rządzących światem, o ludzkich wadach – jest niezwykle pojemny w treść. Z jednej strony z bajki dowiedzieć się można, że ludzie są z reguły próżni. Wolą oglądać swoje upiększone portrety, aniżeli zgodne z rzeczywistością. Co więcej, klienci mogą wpływać na twórcę, ograniczać jego wolność. Narrator występujący w „Malarzach” wchodzi w rolę opowiadacza. Nie ujawnia własnych sądów i ocen, relacjonuje historię dwóch malarzy.

Utwór „Szczur i kot” jest przykładem bajki epigramatycznej (lapidarność) i zwierzęcej (postacie zwierzęce są pretekstem do rozważań na temat ludzi). Dzieło złożone jest z czterech wersów liczących po trzynaście sylab, występują rymy parzyste, żeńskie, dokładne. Bajka ma wydźwięk uniwersalny. Jest to kolejny przykład utworu pesymistycznego.