Cykl będący ostatnim wielkim dziełem Jana Kochanowskiego otwiera łacińskie motto – słowa pochodzące z Odysei Homera. Jest ono zapowiedzią tematyki filozoficznej, jaka będzie jedną z dominant Trenów. Owe motto brzmi: Umysły ludzkie są odbiciem światła, którym ojciec Jupiter oświeca urodzajne ziemie.Dalej Kochanowski umieszcza poruszającą, rozbudowaną dedykację dla niespełna trzyletniej Urszuli:
Urszula Kochanowska, dwuipółletnia córka najwybitniejszego poety polskiego renesansu Jana Kochanowskiego, zmarła najprawdopodobniej w roku 1578 lub 1579 (nie zachował się jednak żaden dokument potwierdzający jej przyjście na świat bądź zgon).
Fraszki zajmują ważne miejsce w twórczości Jana Kochanowskiego. Są małymi arcydziełami dowodzącymi jego niezwykłych umiejętności kondensowania myśli. Poeta pisał je od lat 60. XVI wieku i od tego czasu docierały one do czytelników w odpisach. Autor Pieśni wydał je dopiero przed śmiercią, w 1584 roku.
Raki (z łac. versus cancrini) to termin literacki nazywający tekst pisany wierszem, który można czytać nie tylko – zgodnie z normą – od lewej do prawej, ale także zachowujący sens (oczywiście odmienny bądź zaprzeczony) w przypadku lektury od prawej do lewej (lub od początku do końca i od końca do początku).
Utwór ten jest ostatnią fraszką z Ksiąg pierwszych Jana Kochanowskiego. Tworzy ją regularny trzynastozgłoskowiec o rymach parzystych (aabb), dokładnych, żeńskich, ujętych w formę wiersza stychicznego (bez podziału na zwrotki).
Niniejszy utwór tworzy jedenastozgłoskowiec o rymach parzystych (aabb), dokładnych, żeńskich. Ujmuje go wiersz stychiczny (bez podziału na strofy). Cechy te składają się na spokojny rytm liryku. Fraszka O żywocie ludzkim figuruje jako trzecia w zbiorze Ksiąg pierwszych Jana Kochanowskiego.
Fraszka ta przynosi zaskakującą myśl, ujętą w formę pytania retorycznego:
Fraszka O kaznodziei przedstawia rozmowę bliżej nieznanej osoby z księdzem. Dialog przytacza narrator. Otóż tytułowego kaznodzieję zapytano, dlaczego sam nie wprowadza w życie zasad, które głosi z ambony, na co ten odpowiedział, że otrzymuje za swoją pracę pięćset złotych i nawet za sumę dwukrotnie wyższą nie zgodziłby się stosować do owych norm.
Fraszka O doktorze Hiszpanie jest utworem o charakterze humorystycznym. Przedstawia anegdotę z życia dworu: mowa tu o dworzaninie, który położywszy się spać, został upity przemocą. Spokojny i unikający alkoholu Hiszpan ukazany jest na zasadzie kontrastu z hałaśliwą gromadą miłośników trunków.
Na zdrowie znaczy tyle co „o zdrowiu”. Jan Kochanowski często rozpoczynał tytuły swoich utworów od przyimka „na”, np. Na dom w Czarnolesie, Na Konrata, Na nabożną.