Słowo „homonim” to zlepek dwóch greckich wyrażeń, oznaczających podobny i wyraz. Jest to bardzo ciekawa relacja zachodząca między dwoma słowami, bardzo lubiana przez różnego rodzaju poetów. Niestety, uczniowie nie darzą już ich taką estymą, a to za sprawą dyktand. Niemniej warto zapoznać się z definicją homonimów i ich podziałem.
Homonimy – definicja
Najkrótsza definicja homonimów określałaby je jako wyrazy o podobnej formie, wyrażające jednak różne znaczenia. Podobieństwo to może dotyczyć pisowni lub też brzmienia pary takich wyrazów. Słowa homonimiczne mają również odmienne pochodzenie i nie ma między nimi żadnej zależności. Homonimami nie muszą być też same słowa. Istnieją również formy składni i konstrukcji językowych, które stają się wyrażeniami homonimicznymi. Przykładowo zwrot dobry pies i pan może oznaczać, że tylko pies jest dobry ale również iż obaj są dobrzy. Zasadniczo to właśnie odróżnia je od wyrazów polisemicznych. Te z kolei mają kilka znaczeń, niemniej wspólne pochodzenie. Tak więc pokój jako stan między dwiema wojnami lub pomieszczenie to homonim. Z kolei zamek to już wyrażenie polisemiczne, gdyż zarówno warownia, jak i zapięcie kurtki jest powiązane z wyrazem zamykać. Jak widać, różnice są dosyć płynne i niejasne, co sprawia problemy nawet samym językoznawcom. Dlatego też homonimy są bardzo lubiane przez poetów i twórców reklam. Pozwalają bowiem zawszeć w tekście bardzo ciekawą grę słów.
Rodzaje i przykłady homonimów
Homofony
Homofonami nazywamy słowa o odmiennej pisowni, które wymawia się tak samo. Ten rodzaj homonimu jest dosyć popularny w języku Polskim, stanowi przez to zmorę uczniów piszących dyktanda. Dobrym przykładem homofonu będzie para morze/może. W pierwszym przypadku chodzi o akwen słonej wody, drugi zaś to partykuła nadająca wypowiedzi charakter przypuszczenia. Kolejnym będzie Bóg/buk – Stwórca i nazwa drzewa liściastego, które wymawia się identycznie. Dosyć często spotykanym przykładem będzie też kot/kod. Mruczący ulubieniec domowników znacząco różni się od sposobu szyfrowania tajnych wiadomości. Takich par można znaleźć znacznie więcej. Znaczenie homofonu w języku pisanym dosyć łatwo jest zrozumieć, wystarczy spojrzeć na pisownię danego wyrazu. W wypadku języka mówionego należy się kierować kontekstem wypowiedzi.
Homografy
Homograf to rodzaj homonimu, gdzie dwa słowa o tej samej pisowni wymawia się zupełnie inaczej i nadaje się im inne znaczenie. Jako takie stanowią więc przeciwieństwo homofonów. W języku Polskim zdarzają się jednak homografy będące jednocześnie homofonami. Taki homonim będzie wtedy identyczny zarówno w pisowni, jak również wymownie. Przykładem będzie tutaj bal. Może być to zarazem drewno, jak i impreza, zależy od kontekstu. Pisać oraz wymawiać będzie się ten rzeczownik zawsze tak samo. Jako homograf będący tylko homonimem o dwóch znaczeniach i wymowach wyróżnić można dla przykładu cis – jako drzewo wymawiane cis oraz dźwięk w muzyce c-is. Homografy są niezwykle często spotykane w języku angielskim, język Polski nie posiada ich już jednak tak wiele. Innym przykładem może być zamarzać. Czytane jako zamar-zać oznacza tyle, co ścinać lodem. Czytane już jednak jako zamarzać rozumiane powinno być jako morzyć głodem. W języku angielskim homografy są dosyć powszechne. Można więc wymienić bow – rozumiane, zależnie od wymowy, jako klękać i łuk. Prócz tego concert – koncert, ale też uzgadniać coś. Przykładów można mnożyć bardzo wiele.
Homoformy
Homoformami nazywamy słowa, których pisownia zbieżna jest w niektórych formach. Posiadają one jednak inne znaczenie oraz pochodzenie. Dosyć znanym przykładem homoformy będzie piła. Jest to zarazem rzeczownik oznaczający narzędzie do obróbki drewna, jak też odmiana przymiotnika pić. Pochodzenie tych słów jest całkowicie odmienne, a w innej formie nie są już tak samo pisane. Piła nadal pozostaje narzędziem, niemniej przymiotnik można odmienić np. jako pić, pije, pił itp. Innym tego typu przykładem jest gra w trzeciej osobie liczby pojedynczej, ale i rzeczownik w mianowniku.