Sonet 85 – interpretacja

Francesco Petrarca, który zasłynął w historii jako autor jednych z najpiękniejszych utworów liryki miłosnej, był włoskim poetą tworzącym w okresie renesansu, publikującym w języku ojczystym oraz po łacinie. Jego najsłynniejszym dziełem są Canzoniere, cykl sonetów do ukochanej kobiety – Laury. Jeden z bardziej znanych utworów ze zbioru, Sonet 85 (Za­wsze ko­cha­łem, ko­cham dziś tak samo), opowiada o sile miłości – uczucia, które dodaje człowiekowi sił.

Sonet 85 – analiza i środki stylistyczne

Utwory Petrarki są od lat przedmiotem analiz badaczy literatury – poza kunsztowną formą, interesująca jest także bohaterka liryczna, Laura. Brak jest jednoznacznych dowodów na to, że kobieta (córka Audiberta de Noves i żona niejakiego Hugona de Sade) faktycznie istniała.

Dominującym w zbiorze Canzoniere gatunkiem literackim jest sonet włoski, od nazwiska i na część autora nazywany także petrarkowskim. Dla tej formy charakterystyczna jest budowa stroficzna – wiersz liczy sobie cztery zwrotki, dwie pierwsze składają się z czterech wersów, a dwie ostatnie z dwóch. Utwór napisany został jedenastozgłoskowcem rymowanym, dzięki czemu występuje w nim harmonijna, regularna intonacja. Dynamiczne tempo powstaje natomiast dzięki przerzutniom, przeniesieniom fragmentów wypowiedzi do następnych wersów.

Sonet 85 (Zawsze kochałem, kocham dziś tak samo) przynależy do liryki bezpośredniej, w której osoba mówiąca ujawnia się z wykorzystaniem cza­sow­ni­ków w pierw­szej oso­bie licz­by po­je­dyn­czej oraz określających ją za­im­ków (na ser­ce moje na­raz na­trzeć, po­sta­na­wiam ko­chać, wra­ca za mną, zawsze kochałem, zgi­nął­bym). Podmiotem lirycznym jest mężczyzna, który bez pamięci pokochał wspaniałą Laurę – utożsamiać go można z samym Petrarką, który nie krył się z faktem, że opisuje swoje uczucia.

W sonecie pojawiają się także elementy zaczerpnięte z liryki inwokacyjnej – występują apostrofy, czyli bezpośrednie zwroty do adresata, w tym przypadku do uczuć (Mi­ło­ści, z ja­kąż mnie siłą har­tu­jesz!, Bólu naj­droż­szy!). Ich ładunek emocjonalny jest zwiększony z uwagi na formę wykrzyknienia. Rozterki i sprzeczne przeżycia osoby mówiącą zaprezentowane są poprzez pytania retoryczne (Kto kie­dy wi­dział, aby tyle rze­czy mo­gło na ser­ce moje na­raz na­trzeć?) oraz antytezy, zestawienia sprzecznych wyrażeń (Bólu naj­droż­szy! Ty mnie z ran wy­le­czysz).

Poeta zastosował także uplastyczniające świat przedstawiony i stan ducha podmiotu lirycznego epitety (błahe sprawy, ból najdroższy, najsłodsze miejsce). Przenośnego charakteru nadaje natomiast metafora (W pra­gnie­niu ro­śnie na­dzie­ja). Warstwa stylistyczna sonetu jest stosunkowo rozbudowana, dzięki czemu wartość artystyczna wiersza jest wysoka.

Sonet 85 – interpretacja utworu

Sonet jest rozbudowanym wyznaniem miłości, obszerną i wylewną deklaracją miłości podmiotu lirycznego do ukochanej Laury. Osoba mówiąca nie ma żadnych wątpliwości co do swoich uczuć, wierzy, że uczucie nie osłabnie z czasem, a także nigdy nie wypali się. Kochał on kobietę od zawsze, i będzie kochać na zawsze, miłość jest wieczna, przekracza granice narodzin oraz śmierci, dzięki czemu zyskuje metafizyczny charakter. Tak ogromne uczucie o rażącej sile bezpowrotnie odmienia człowieka i jego los.

Mężczyzna jest w stanie zaakceptować męki, ból oraz cierpienia. Zdaje sobie sprawę, że niespełniona miłość wiąże się ze łzami i złamanym sercem, ale jest z tym pogodzony, nie buntuje się przeciwko rzeczom, na które nie ma żadnego wpływu. Wielka miłość odebrała mu kontrolę i możliwość decydowania, dlatego jedyne co może zrobić, to z godnością przyjąć jej konsekwencje.

Nawet w trudnych chwilach potrafi dostrzec pozytywy i cieszyć się życiem, rozterki traktować jak niewiele znaczące błahostki, zawsze przyświeca mu wizerunek Laury, jest ona jego siłą i inspiracją. Dzięki niej może tworzyć wspaniałą poezję oraz rozwijać się w dziedzinie sztuki, a jego egzystencja nabrała całej palety emocji. Poznanie ukochanej kobiety pokazało mu, jakim człowiekiem jest w rzeczywistości – wcześniej nawet nie podejrzewał się o zdolność do tak wielkiej miłości oraz o tak niezłomną siłę. Choć często cierpi, uczucie wywołujące ból, paradoksalnie, leczy jego rany, stał się on potężny i niepokonany. Podmiot liryczny wie, że jego miłość jest niespełniona, ale wciąż ma nadzieję, że los się kiedyś odmieni. Marzenia podtrzymują go przy życiu i dodają chęci do działania, nie chce on umrzeć, dopóki on i Laura nie złączą się, kobieta nie odwzajemni wreszcie jego uczuć.

Podsumowanie

Prawdziwość istnienia opisywanej w zbiorze Canzoniere (Drobne wiersze włoskie) Laury, jest od lat przedmiotem sporów badaczy literatury. Chociaż nie istnieją jednoznaczne dowody dokumentujące biografię kobiety, to jednak aż trudno uwierzyć, że tak poruszający cykl sonetów mógł zostać napisany bez inspiracji. Nawet jeżeli Laura jest wytworem wyobraźni Petrarki, to prawdopodobnie wzorował się on na innej postaci ówcześnie żyjącej, która była jego muzą do stworzenia liryki miłosnej, naśladowanej przez artystów kolejnych epok.