Autorem „Lilli Wenedy” jest Juliusz Słowacki. Opublikowano ją w 1840 roku w Paryżu. Utwór to tragedia w pięciu aktach, opisująca losy legendarnych wodzów — Wenedów i Lechitów. Lilla Weneda, tytułowa bohaterka, próbuje ocalić bliskich przed śmiercią z rąk przeciwników.
Lilla Weneda – streszczenie krótkie
Tragedia opowiada o walkach toczonych między Wenedami a Lechitami. W czasie bitwy jeńcem wojennym zostaje Derwid, władca Wenedów oraz jego dwóch synów — Lelum i Polelum. Młodzieńcy większość czasu przebywają w lochach, za to ojciec jest torturowany i przepytywany na temat swojej harfy. Gwinona, która dokonuje tego przesłuchania, oślepia go. Lilla Weneda, córka Derwida chce uratować braci i ojca, dlatego składa śluby czystości i idzie błagać Lecha o wolność dla nich. Królowa skazuje starca na śmierć, od której córka musi go wybawić trzykrotnie. Za pierwszym razem jej brat, Polelum rzucił w Derwida toporem, ale zrobił to w taki sposób, aby ściąć jedynie jego włosy. W ten sposób uchronili go przed powieszeniem, a braci wypuszczono. Później skazano go na pożarcie przez węże, przed czym uratowała go, grając na jego magicznej harfie. Trzeciej śmierci udało się uniknąć dzięki poświęceniu wianka na pożywienie dla Derwida. Mężczyzna został uwolniony, jednak musiał zdecydować, czy weźmie ze sobą harfę, czy córkę. Udaje się ubłagać Lecha, aby wypuścił ich troje, za odzyskanie Lechona, który był jeńcem wojennym. Mężczyzna został zabity przez Rozę Wenedę na wieść o tym, że Lilla i Derwid nie żyją. Gwinona, dowiadując się o tym, udusiła Lillę Wenedę i schowała ją w skrzyni po harfie. Gdy powróciła ona do Wenedów, odnaleźli w środku jedynie zmarłą. Przez to Derwid popełnił samobójstwo. Harfa miała bowiem gwarantować im zwycięstwo w bitwie. Zginęło w niej wielu Wenedów, w tym Lelum, z którym daje się spalić Polelum. Nad stosem ukazuje się Maryja. W walce ginie także Gwinona, dołączając do rycerzy w akcie desperacji po śmierci syna, Lechona. Lechici podbijają lud Wenedów.
Lilla Weneda – streszczenie szczegółowe
List do autora Irydiona
Przedmowa dramatu Juliusza Słowackiego jest formą listu do przyjaciela, Zygmunta Krasińskiego. Napisał on dramat romantyczny „Irydion”, który powstał w pierwszej połowie XIX wieku. List opisuje natchnienie, jakie popchnęło autora do napisania dramatu oraz wychwala literacki kunszt adresata. Przybliżona zostaje także geneza utworu.
Prolog
Scena rozgrywa się w grocie wydrążonej w skale. Lilla Weneda rozmawia z siostrą Rozą o losach walki. Złe wieści przekazują im pojawiający się w jaskini harfiarze. Tytułowa bohaterka nie chce dopuścić, jej ojciec i bracia wraz z ludem, walcząc o wolność. O przekleństwie i rychłej śmierci dziewczyny mówi jej siostra, czarownica. Wybiega na ratunek, w tym czasie Roza zagrzewa harfiarzy do walki przez pieśni, które pomogą zwyciężyć. Wygłasza też proroctwo o bitwie, w której do walki staną także martwi, a jej losy będą opłakane.
Akt I
Scena I
Na polu bitwy stoi jej zwycięzca, Lech. Każe on przyprowadzić przywódcę Wenedów, Derwida oraz jego synów Leluma i Poleluma, obecnie jeńców wojennych. Lech wygłasza mowę o swoim sukcesie, szydząc z dawnego przywódcy tych ziem. Więźniowie nie odpowiadają, dlatego postanawia wtrącić ich do wieży. Wcześniej Gwinona zauważa złotą harfę w dłoniach Derwida, którą uznają za zaczarowaną.
Scena II
Do celi świętego Gwalberta przychodzi Lilla Weneda. Dziewczyna jest neofitką, niedawno nawróciła się na wiarę chrześcijańską. Nie udało się misjonarzowi nawrócić więcej ludzi, ponieważ zginęli w wielkiej bitwie. Lilla błaga o pomoc dla ojca, na co ksiądz radzi złożyć jej śluby czystości, aby Maryja wspomogła ich w odzyskaniu Derwida i jego synów. Gdy opuszczają celę, sługa świętego, Śląz postanawia opuścić swojego pana, by czerpać z życia i w ramach votum podpala jego celę.
