Na kanwie podań o autentycznym alchemiku z epoki średniowiecza, Goethe stworzył postać Fausta. Będąc osobowością nietuzinkową, zainspirował on całe późniejsze pokolenia twórców, dając początek całemu motywowi literackiemu. Bezkompromisowy indywidualista, zdolny dla zaspokojenia swojego celu sięgnąć nawet po moce piekielne pojawiał się następnie w wielu epokach literackich. Obecny jest w kulturze nawet po dzień dzisiejszy.
Wraz z upadkiem Konstantynopola, na zachodzie Europy zaczęło pojawiać się coraz więcej uczonych bizantyjskich. Przywozili oni ze sobą na tereny byłego Cesarstwa Zachodniego dzieła antycznych poetów i filozofów, dawno tutaj zapomniane. Szczególnie mocne piętno odcisnęło to we Włoszech, powiązanych z Cesarstwem Bizantyńskim silnymi więzami handlowymi. To „odkrycie” na nowo dorobku starożytnej Grecji i Rzymu spowodowało ożywienie intelektualne, zwane obecnie renesansem. Wraz z nim pojawiły się nowe prądy myślowe, szukające miejsca człowieka we wszechświecie. Ten, który stawiał go w centrum zainteresowania, nazwany został humanizmem.
Konstanty Ildefons Gałczyński tworzył wiersze opowiadające o realiach ludzkiego życia, ale także dłuższe poematy, które w satyryczny, groteskowy sposób zwracały uwagę odbiorcy na absurdy ówczesnej rzeczywistości. Pierwszym opublikowanym poematem autora był Koniec świata, noszący także podtytuł Wizja Świętego Ildefonsa czyli satyra na wszechświat. Utwór wydany został w Kwadrydze, w roku 1929. Dzieło opisuje apokalipsę oraz wyśmiewa zachowania ludzi w obliczu tragedii.
W starożytności powstało wiele nurtów filozoficznych. Jeden z nich głosił potrzebę poszukiwania przyjemności w życiu i unikania cierpienia. Opracowany w IV wieku p.n.e przez Epikura, stał się z czasem znaczącym rywalem stoicyzmu. Epikureizm, bo o nim mowa, nie był jednak prostym hedonizmem – dążeniem do jak największej ilości rozkoszy. Niestety, rozumiany przez większość osób właśnie w ten sposób został wyklęty w świecie chrześcijańskim i podlegał bardzo wnikliwej krytyce.
Konstanty Ildefons Gałczyński, poeta epoki współczesnej, odwoływał się w swych wierszach do zróżnicowanej tematyki – od prześmiewczych, groteskowych dzieł, do tych opisujących ludzką codzienność. Był mężem Natalii Awałow, a ich burzliwy związek niejednokrotnie stanowił inspirację dla jego twórczości. Utwór Rozmowa liryczna ukazuje miłość, temat szeroko poruszany w literaturze, jako zjawisko stanowiące bezpieczny fundament życia – rezygnuje z odwoływania się do romantycznych uniesień oraz gwałtownych namiętności.
Po 1956 roku w literaturze polskiej zaczęła pojawiać się brzydota. Odrażające elementy ludzkiej fizjonomii, rozkładu oraz kalectwa tworzyły widoczny kontrast dla wyidealizowanego piękna socrealistycznej sztuki tamtego okresu. Wywołujące niepokój opisy stanowiły swego rodzaju pokoleniowy bunt artystów, których Julian Przyboś nazwał prześmiewczo turpistami.
Technologiczny przełom końca XIX i początku XX wieku odcisnął swoje piętno również na kulturze. Zafascynowanie nowymi wynalazkami artyści zwrócili się ku nowoczesności, rozpoczynając swoisty kult nauki i nowości. Odrzuciwszy dorobek poprzednich epok, chcieli tworzyć w rytmie wyznaczanym przez maszyny, tętnie bicia współczesnych metropolii. Ten mechaniczny, gloryfikujących witalność i siłę nurt nosił miano futuryzmu.
Konstanty Ildefons Gałczyński, jeden z najbardziej znanych poetów dwudziestolecia międzywojennego, jest autorem utworu tytułowanego Gdy próg domu przestępujesz, dość nietypowego dla jego twórczości – napisanego prostym językiem, pozbawionego zaskakujących kontrastów. Wiersz pochodzi z opublikowanego w roku 1953 tomu Pieśni – wydano go niemal przed samą śmiercią autora, który nie przeżył kolejnego zawału serca. Przedstawia postać kobiety, która jest uosobieniem żony autora, Natalii.
Na przełomie XIX i XX wieku starano się odejść w sztuce od ciężaru dokonań poprzednich epok. Szczególnie dotyczyło to romantyzmu oraz patosu klasycznie ujętej kultury. Wyjściem miał okazać się impresjonizm — kierunek zapoczątkowany przez paryskich malarzy. Nazwa nurtu pochodzi od łacińskiego impressio, czyli wrażenie. Subiektywne odczucia miały bowiem dla impresjonistów największą wartość.
Niewiele jest tak trwałych nurtów myślowych, jak stoicyzm. Zapoczątkowany jeszcze w epoce hellenistycznej popularny jest nawet do dzisiaj. Kierowali się nim mędrcy, a nawet cesarze rzymscy. Propagował on idee spokoju ducha w obliczu zmieniającego się wiecznie świata, bycie stałym. Choć jest z założenia filozofią życiową, przez setki lat wielokrotnie wpływał również na literaturę.