baza wiedzy

Klasycyzm był dominującym nurtem kulturowym oświecenia. Bardzo mocno wpływał m.in. na rokoko, czy manieryzm. Narodził się z fascynacji dorobkiem starożytnych Greków i Rzymian. Był to dosyć szeroki nurt, obejmujący swoim zainteresowaniem zarówno architekturę, muzykę, jak i literaturę. Rozwijał się głównie na przełomie XVII i XVIII wieku, w Polsce związany z okresem panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dlatego też rodzimy klasycyzm przyjęło się dzielić na stanisławowski oraz postanisławowski.

Przeświadczenie o istnieniu świata nadnaturalnych zjawisk towarzyszyło człowiekowi od początku historii. Wyrażało się na wiele różnych sposobów, począwszy od praktyk religijnych. Literatura, szczególnie poezja epoki romantyzmu, chciała uzyskać możliwość bezpośredniego kontaktu z tym światem poprzez sztukę. Starania takie nazywamy mistycyzmem.

Pośród nowych idei zrodzonych w renesansie, jedną z najważniejszych była fascynacja człowiekiem. Występowała ona również w starożytności, niemniej odkryta niejako na nowo przez artystów i filozofów po okresie średniowiecza, nabrała zupełnie nowego rozmachu. Nagle to człowiek stał się centrum zainteresowania, posiadając rozmów zdolny przenikać rzeczywistość stanowił miarę wszelkich rzeczy. Tak właśnie nakreślono podstawy antropocentryzmu.

Fascynacja wsią w twórczości narodziła się w romantyzmie i towarzyszyła sztuce przez kolejne epoki. Artyści odkryli świat prostego ludu, pełen baśniowych stworzeń, rytuałów oraz zasad, o którym dotąd nikt nie miał pojęcia. Wykorzystanie motywu ludowego w ich dziełach przyjęło się nazywać ludowością.

Średniowiecze było okresem wyjątkowego skierowania ludzkiej uwagi na duchowość. W centrum zainteresowania artystów, filozofów i uczonych pozostawał Bóg. Zagadnienia teologiczne kształtowały prądy myślowe i artystyczne. Refleksja o położeniu człowieka wobec Boga kształtowała całe życie Europy przez ponad tysiąc lat. Stwórca stawał się niejako centrum świata w rozumieniu intelektualnym, społecznym oraz politycznym. Taki sposób myślenia zwykło się nazywać teocentryzmem.

Pośród wielkich filozofii starożytności wyróżnić można m.in. stoicyzm, arystotelizm oraz platonizm. Ten ostatni przechodził szereg różnorakich modyfikacji, stając się ostatecznie neoplatonizmem filozofa Plotyna. Jego koncepcje dotyczące Absolutu, Intelektu i Duszy Świata przetrwały aż do czasów nowożytnych, doradzając się podczas epoki renesansu. Zmodyfikowane pod kątem zbieżności z chrześcijaństwem, miały ogromny wpływ na myślicieli tamtego okresu.

Epoki literackie mają tendencję to układania się w swego rodzaju amplitudy. Następujące po sobie okresy hołdują innym tendencjom. Można to dostrzec na przykładzie oświecenia i romantyzmu. Jednak między tymi dwoma epokami znajdował się pewien pośredni kierunek literacki, zwany sentymentalizmem.

W XIX wiecznej Francji zrodził się kierunek artystyczny, chcący zerwać z romantyczną spuścizną. Uznając wcześniejsze dzieła za zbyt subiektywne i niedbałe pod względem stylistycznym, postulowali dopracowanie oraz uniwersalność tematu. Nurt ten nazwano parnasizmem.