Od zarania dziejów przez różnego rodzaju artystów, filozofów i myślicieli rozważany był problem funkcjonowania jednostki wobec otaczającej jej zbiorowości. Ludzie bowiem z jednej strony pragną społecznej akceptacji, przynależności do grupy, poczucia, że nie są na tym świecie sami, z drugiej zaś wiele osób marzy o byciu wybitną jednostką, wyróżniającą się na tle tłumu, posiadającą wyjątkowe uzdolnienia i mającą do zrealizowania niezwykłą misję podczas swojego pobytu na tym świecie.
Przykładem wybitnej, genialnej jednostki, wyróżniającej się na tle nie tylko społeczności, ale też całego narodu jest Konrad z “Dziadów”. Jest on bohaterem romantycznym, realizuje więc typowe cechy takiej postaci. Konrad jest więc bojownikiem o wolność swojej zniewolonej ojczyzny oraz wieszczem, którego pieśni mają przysłużyć się jego walce. Jest on więc jednostką wybitną i genialną, wyróżniającą się na tle społeczeństwa. Uważa on jednak, że jego wrażliwość i umiejętności powinny zostać wykorzystane do walki o wolność innych ludzi. Chce przyjąć on na siebie cierpienie całego narodu, by w ten sposób odpokutować jego winy i ocalić swój kraj.
Jest to postawa zwana prometejską, od greckiego tytana, Prometeusza, który poświęcił się, by zdobyć dla ludzi ogień. Konrad także podporządkowuje swoje cele i motywacje większemu dobru, służącemu ogółowi, a nie tylko jego osobistemu szczęściu. Konrad z tego powodu uważa, że jest praktycznie równy samemu Bogu i wzywa go do odpowiedzi, dlaczego pozwolił, by naród polski spotkał taki los. Gdy odpowiada mu milczenie, Konrad bluźni wobec Boga, pełen przekonania o własnej wyższości. Bohater “Dziadów” jest jednostka wybitną i wyjątkową, która w związku z tym poczuwa się do odpowiedzialności za losy narodu. Jest przekonany, że misją, do której został przeznaczony, jest uratowanie i uwolnienie całego kraju, w czym pomóc mu mają jego niezwykłe umiejętności i nieśmiertelna twórczość. Czuje, że to na nim ciąży obowiązek działania, gdy społeczeństwo cierpi.
Z kolei przykładem indywidualisty, który mimo swojego odmiennego podejścia do życia próbuje stać się częścią konkretnej grupy społecznej, jest przedstawiciel pozytywizmu, Stanisław Wokulski z powieści “Lalka” autorstwa Bolesława Prusa. Wokulski wyróżnia się na tle społeczeństwa – mimo iż jest on urodzony w biedniejszej, niższej warstwie społecznej, dzięki swojej determinacji i ambicji awansuje w hierarchii i osiąga upragniony awans do wyższej klasy. Jest on bohaterem, który radzi sobie sam i wszystkie swoje sukcesy osiąga bez pomocy innych.
W pewnym momencie, dzięki zgromadzonym funduszom, Wokulski zaczyna pomagać innym członkom społeczeństwa, którym nie powodzi się tak dobrze jak jemu – na przykład pomaga Węgiełkowi znaleźć pracę. Poglądy bohatera także wyróżniają go na tle zbiorowości, jest on bardziej nowoczesny i postępowy. Mimo swojej niezależności Wokulski próbuje dostosować się i zdobyć akceptację arystokracji, ponieważ z tej grupy społecznej wywodzi się jego ukochana, Izabela Łęcka. Miłość sprawia, że tak niezależna osoba, jaką jest Wokulski, który doskonale radzi sobie sam, zaczyna zabiegać o uznanie w grupie społecznej, która nie chce go przyjąć do swojego kręgu ze względu na jego pochodzenie.
Jednostki różnie funkcjonują więc na tle zbiorowości. Postaci wybitne, takie jak Konrad czują odpowiedzialność, za społeczeństwo w którym żyją, inni zaś bohaterowie, jak Wokulski z różnych względów potrzebują akceptacji zbiorowości. Istotne są więc tutaj indywidualne motywacje i charakter danej osoby.