Mówi się, że pieniądze szczęścia nie dają i zdaje się, że powiedzeniu tym jest ziarno prawdy. Historia zna przykłady wielu osób, które mimo posiadania znacznych dóbr materialnych nie wydawały się być w swoim życiu szczęśliwe. Nie da się zaprzeczyć, że pieniądze wiele ułatwiają i sprawiają, że funkcjonowanie w społeczeństwie jest prostsze, zapewniają także poczucie bezpieczeństwa swojemu posiadaczowi. Jednak sam fakt posiadania znacznego majątku czy bogactw nie czyni od razu człowieka szczęśliwszą osobą, gnębić go może bowiem wiele innych problemów. Udowodnić to można na wielu przykładach postaci literackich, pojawiających się między innymi w dziełach takich jak „Skąpiec” Moliera, „Kordian” Juliusza Słowackiego, „Lalka” Bolesława Prusa czy wreszcie „Opowieść wigilijna” Charlesa Dickensa.
„Skąpiec” Moliera to chyba najbardziej jaskrawy przykład tego, że pieniądze nie dają człowiekowi szczęścia. Słynna komedia opowiada o losach Harpagona, tytułowego skąpca, którego życiowym celem jest zgromadzenie jak największego majątku. Harpagon posiada już tyle pieniędzy, że mógłby wraz ze swoimi dziećmi, Elizą i Kleantem, wieść wygodne, dostatnie życie. Jednak skąpiec nie pozwala na to, ponieważ jego priorytetem jest oszczędzanie. Rodzina Harpagona żyje więc na poziomie zbliżonym do nędzarzy, jednak to nie jest koniec ich problemów. Harpagon bowiem chce, by jego dzieci wstąpiły w związki małżeńskie, które on sam dla nich zaplanował, a które mają służyć wyłącznie jego interesom. Kleant i Eliza tymczasem mają zupełnie inne plany. Dzieci Harpagona nie cierpią ojca i myślą tylko o chwili, w której uwolnią się spod jego władzy. Tytułowy skąpiec ma więc pieniądze, ale obsesja na ich punkcie niszczy jego rodzinę, nie pozwala mu ona także wydawać majątku na jakiekolwiek wygody. Harpagon nigdy nie będzie szczęśliwy – zawsze będzie miał poczucie, że potrzebuje więcej pieniędzy, a zrujnowanych relacji z dziećmi nigdy nie uda mu się naprawić. Dobra materialne zniszczyły więc życie Harpagona i uczyniły z niego samotnego, niemal obłąkanego człowieka.
Bolesną lekcję na temat pieniędzy odebrał także główny i tytułowy bohater dramatu „Kordian” autorstwa Juliusza Słowackiego. Po nieudanej próbie samobójczej Kordian wyrusza w podróż po Europie, w trakcie której dowiaduje się, że pieniądze zaczynają rządzić światem. Wkrótce przekonuje się o tym na własnej skórze. We Włoszech spotyka Wiolettę, młodą kobietę, z którą nawiązuje relację. Kordian pewnego dnia postanawia sprawdzić siłę jej uczucia i wyznaje Wioletcie, że stracił cały swój majątek, grając w karty. Kobieta jest oburzona tym i momentalnie znika cała jej miłość do Kordiana, o której zapewniała go jeszcze chwilę wcześniej. Kordian boleśnie przekonuje się więc o tym, że pieniądze nie mogą dać mu prawdziwego szczęścia, a za to przyciągają do niego osoby, zainteresowane jego majątkiem. Nie może więc być pewien prawdziwości uczuć swojej partnerki. Wydarzenie to sprawia, że Kordian zaczyna wątpić w prawdziwą miłość.
Główny bohater powieści „Lalka”, Stanisław Wokulski, także szybko zaczyna rozumieć, że dobra materialne nie czynią człowieka szczęśliwym. Wokulski to postać, która zyskała znaczny majątek dzięki właściwym interesom i awansowała dzięki temu społecznie. Wokulski wiedzie więc dostatnie, bezpieczne życie, jednak to dla niego za mało. Pieniądze bowiem nie są w stanie zapewnić mu miłości jego wybranki, arystokratki Izabeli Łęckiej. Wokulski próbował bowiem zaimponować jej swoim majątkiem i posuwał się do takich czynów jak spłacenie długów jej ojca. Mimo to Izabela nie pokochała nigdy Wokulskiego, tak jak wymarzył on to sobie. Pieniądze nie uratowały więc bohatera przed nieszczęśliwą miłością, która złamała jego życie.
Kolejnym dobitnym przykładem tego, że dobra materialne nie uszczęśliwiają człowieka, jest „Opowieść wigilijna” autorstwa Charlesa Dickensa. Główny bohater, Ebenezer Scrooge, to człowiek posiadający majątek, jednak nie korzystający z niego. Oszczędzanie jest dla niego priorytetem, dlatego nie ogrzewa zimą domu, stołuje się w taniej jadłodajni i nie wymienia ubrań. Swojemu pracownikowi nie płaci uczciwej pensji. Scrooge jest samotny i zgorzkniały, żyje też jak nędzarz, mimo zgromadzonych finansów. Jego zachowanie odmienia dopiero wizyta duchów w trakcie świąt Bożego Narodzenia. Wtedy bohater przekonuje się, że jego postępowanie zaprowadzi jego duszę po śmierci do piekła. Scrooge zmienia swoje życie pod wpływem tych wydarzeń i zaczyna korzystać z pieniędzy, wydaje je także na swoich bliskich. Dopiero wtedy przynoszą mu one prawdziwe szczęście.
Korzystając z literackich przykładów, można dojść do wniosku, że dobra materialne nie przynoszą człowiekowi szczęścia samą swoją obecnością. Za pieniądze nie można bowiem kupić miłości lub poczucia sensu w życiu. Dodatkowo, jeżeli ktoś jest skąpcem, jak Harpagon czy Scrooge, to żadna fortuna nie jest go w stanie uszczęśliwić i zaspokoić jego potrzeby posiadania majątku. Często dopiero korzystanie z pieniędzy, by pomóc sobie lub innym może sprawić, że człowiek stanie się szczęśliwszą osobą.