Czas jest elementem niezbędnym w utworach literackich. Zgodnie z fragmentem tekstu Doroty Korwin-Piotrowskiej, nadaje on tempo akcji i logiczność fabule, jak również pozwala na uporządkowane cofanie się do wydarzeń z przeszłości (w formie retrospekcji). Istnieją różne sposoby prowadzenia akcji, stosując różnorodne konstrukcje czasu, od najprostszego, linearnego do najbardziej osobliwych. W ten sposób możliwe jest zaciekawienie czytelnika, jak również uporządkowanie wydarzeń i nadanie im logicznego sensu.
Załączony fragment tekstu Doroty Korwin-Piotrowskiej przedstawia główne założenia dotyczące roli czasu w utworze literackim. Jest to określenie na relację między narracją a fabułą, nieograniczający się jednej do chronologii. Zasięgiem obejmuje także czas tworzenia dzieła, który w przypadku powieści współczesnej objawia się w języku lub przytaczanych wydarzeniach. Przykładem takiego utworu może być „Lalka” Bolesława Prusa. W tej pozytywistycznej powieści znajdują się elementy, które wskazują na osadzenie jej w realistycznej linii czasowej. Bohater spaceruje prawdziwymi ulicami Warszawy i Paryża, które jak wiele innych elementów są wiernie odzwierciedlone. Jest to związane z wizją pozytywistycznej powieści, która miała maksymalnie przedstawiać rzeczywistość przez oddanie klimatu panującego w danym miejscu. Prus odzwierciedla więc układ warszawskich dróg, którymi spaceruje Wokulski. Dokładnie opisuje także przekrój społeczeństwa miasta, od najwyższych sfer (zawiązanie spółki z arystokratami, księciem) przez klasę średnią (Rzecki) do warstw najniższych (mieszkańcy Powiśla). Choć główny bohater książki ma dwoistą naturę — romantyka i pozytywisty, na charakter nawiązujący do panującej epoki wskazuje również prezentowany przez autora postulat pracy u podstaw. Stanisław pomaga najbiedniejszym Warszawiakom, co jest pochwalane przez narratora. Ukazuje to realistyczność zaprezentowanej przez Prusa linii czasowej. Ma ona konstrukcję linearną, co pozwala na zachowanie chronologii i odnalezienie czytelnika w fabule, przez zachowanie ciągu przyczynowo-skutkowego.
Istnieją jednak utwory opisujące rzeczywistość z przeszłości. Powieści historyczne, również popularne w pozytywizmie były domeną Henryka Sienkiewicza. W „Potopie” narracja przenosi czytelnika do połowy XVII wieku, czasu króla Jana Kazimierza i najazdu Szwedów na Rzeczpospolitą. Wiarygodność zaprezentowaną przez noblistę świata zapewnia m.in. zastosowanie języka z epoki, który miał odzwierciedlać sposób mówienia Sarmatów. Dzięki oparciu na starych dokumentach i kronikach część postaci jest historycznych (np. książę Radziwiłł), a zaprezentowany świat odnosi się do realiów epoki.
