Każdy człowiek jest inny, każda osoba ma za sobą historię, która ją ukształtowała. Często nie rozumiemy postępowania innych ludzi, dopóki dokładniej nie poznamy ich historii, przeszłości, doświadczeń i wynikającego z nich światopoglądu.
Moralność w dzisiejszych czasach to właściwie już tylko temat sprowadzający się do rozważań religijnych i filozoficznych. Trudno jednak ustrzec się przed wrażeniem, że ta dziedzina była w dawnych czasach dużo istotniejsza dla ludzi w życiu codziennym. Świadczy o tym choćby ślad konfliktów racji moralnych pozostawiony w najwybitniejszych dziełach literatury antycznej, która z kolei, jak wiadomo, stanowi fundament całej kultury europejskiej. Warto więc wczytać się w te rzeczy, żeby spróbować odnaleźć miejsce moralności w dzisiejszych czasach, a przede wszystkim we własnym sercu.
Sarmackie tradycje polskiej szlachty to do dzisiaj przedmiot gorących sporów specjalistów. Jedni uważają, że to zbiór najgorszych stron polskiej szlachty, egoizmu, zaściankowości i nieodpowiedzialności, inni twierdzą, że to nieodłączny element naszej tożsamości narodowej.
Nie od dziś wiadomo, że historia ma istotny wpływ na literaturę, kształtując chociażby kolejne epoki i zróżnicowane światopoglądy, które potem mają swoje odbicie w tekstach. Wydarzenia historyczne potrafią zmieniać także sposób widzenia całych pokoleń, a także artystów, którzy potem dają wyraz tym zmianom w literaturze, malarstwie czy w muzyce. Często są one przedstawiane w różnych dziełach, a sposób ich ukazania miewa swój konkretny cel.
Odwaga jest określana nie jako brak strachu, lecz jako umiejętność jego przezwyciężenia. Adekwatnie więc tchórzostwo byłoby zachowaniem wynikającym z nieumiejętności okiełzania tego bardzo silnego uczucia. Literatura piękna rozpatruje te obydwa pojęcia pod bardzo różnymi kątami, co umożliwia nam pogłębioną refleksję nad sobą samymi.
Polska szlachta to do dzisiaj kontrowersyjny temat. Jedni uważają ją za absolutną podstawę dzisiejszej polskości, inni doszukują się w niej źródła dzisiejszych wad narodowych. Dzięki literaturze różnego rodzaju mamy szansę wyrobić sobie na ten temat własne zdanie.
Polska historia charakteryzuje się wyjątkowym skomplikowaniem i niejednoznacznością. Dzieje naszego narodu wielokrotnie stawały się obiektem rozważań specjalistów politycznych i historycznych, ale także literatów, którzy próbowali oceniać je przez pryzmat swojej wrażliwości artystycznej i indywidualnego patrzenia na rzeczywistość.
Wszyscy ludzie chcąc nie chcąc dostosowują swoje zachowanie do okoliczności. Inaczej zachowujemy się na oficjalnym balu w operze, a inaczej w domu, w gronie znajomych, itd. Istnieją jednak takie okoliczności, które zmuszają nas do przewartościowania swoich priorytetów życiowych, a w konsekwencji zupełnej przemiany tego, kim jesteśmy, jak o sobie myślimy i jak postrzegamy otaczający nas świat.
Bohaterowie literaccy, którzy w trakcie swojego życia w pewien sposób zmieniają się wewnętrznie, są nam najbliżsi, ponieważ są podobni do nas samych. Człowiek nie pozostaje taki sam przez całe życie. Zmieniamy się pod wpływem wieku, dojrzewania, a także sytuacji życiowych, które każą nam dokonywać wyborów i rozwiązywać wewnętrzne dylematy moralne. W takich sytuacjach dowiadujemy się o sobie najwięcej.
Bohater dynamiczny to bardzo popularny motyw w literaturze. Sprawia, że łatwiej nam się utożsamić z konkretną postacią, której życie – tak jak nasze – ulega zmianom i modyfikacjom. Przy jego pomocy autorzy mogą unaocznić czytelnikowi pewne prawdy o wnętrzu człowieka oraz o prawach rządzących jego duszą.