Walka dobra ze złem to jeden z najpopularniejszych motywów literackich. Pojawia się już w bajkach dla dzieci. Z wiekiem człowiek dowiaduje się jednak, że podział między dobrem a złem nie jest tak czarno-biały, jak w baśniach dla najmłodszych. Literatura często skłania do przemyśleń na tematy moralne i filozoficzne.
Bohaterowie literaccy, którzy w trakcie swojego życia w pewien sposób zmieniają się wewnętrznie, są nam najbliżsi, ponieważ są podobni do nas samych. Człowiek nie pozostaje taki sam przez całe życie. Zmieniamy się pod wpływem wieku, dojrzewania, a także sytuacji życiowych, które każą nam dokonywać wyborów i rozwiązywać wewnętrzne dylematy moralne. W takich sytuacjach dowiadujemy się o sobie najwięcej.
Każdy człowiek jest inny, każda osoba ma za sobą historię, która ją ukształtowała. Często nie rozumiemy postępowania innych ludzi, dopóki dokładniej nie poznamy ich historii, przeszłości, doświadczeń i wynikającego z nich światopoglądu.
Kwestia sprawiedliwości przewija się przez myśl ludzką, odkąd tylko człowiek zaczął żyć gromadnie. Aby taka koegzystencja mogła przebiegać harmonijnie, musiało pojawić się pojęcie sprawiedliwości. Dobre czyny musiały być nagradzane, a złe karane. Takie myślenie zostawiło swoje ślady w najwcześniejszych wierzeniach antycznych, żeby mogły sprawiać wrażenie naturalnych i pochodzących od bogów, a przez to niezaprzeczalnych. Rzeczywiście w różnego rodzaju mitologiach, a później także religiach, motyw winy i kary jest jednym z motywów niezaprzeczalnie wiodących.
Za każde przewinienie winowajca musi ponieść karę, choćby była to kara odroczona i miała inną formę, niżby mogło się wydawać większości z nas. Tego wydaje się nas uczyć literatura od zarania dziejów. Zbrodnia, oszustwo, zabójstwo – są to rzeczy, które naruszają metafizyczny porządek świata, który ze swojej natury dąży do równowagi, więc prędzej czy później zadba o konsekwencje dla winowajcy. Problem ten dobrze widać na podstawie literatury europejskiej XIX wieku.
Ludzie są w stanie podziwiać innych z wielu powodów. Może to być inteligencja, umiejętności w jakiejś dziedzinie, sława, pieniądze oraz działania, które zasługują na uznanie. Czymś więcej jest jednak stanie się dla drugiej osoby bohaterem. Takie miano przyznaje się raczej osobom, które zasłużyły się dla innych jakimś działaniem, np. pomocą.
Życie ludzkie w kwestii metafizycznej można próbować interpretować na bardzo rozmaite sposoby. Jednym z nich jest to, że poddani jesteśmy ciągłej walce dobra i zła, które próbują wydzierać sobie nawzajem nasze dusze. Jednym zależy na naszym uświęceniu, drugim na naszym potępieniu. Nasze życie jest więc tym rozumieniu ciągłą walką, w której owszem, każda z sił ciągnie nas ku sobie, lecz ostatecznie to my decydujemy, w którą stronę bardziej się skłonimy i jakie życiowe decyzje podejmiemy.
Wszyscy ludzie chcąc nie chcąc dostosowują swoje zachowanie do okoliczności. Inaczej zachowujemy się na oficjalnym balu w operze, a inaczej w domu, w gronie znajomych, itd. Istnieją jednak takie okoliczności, które zmuszają nas do przewartościowania swoich priorytetów życiowych, a w konsekwencji zupełnej przemiany tego, kim jesteśmy, jak o sobie myślimy i jak postrzegamy otaczający nas świat.
Cała współczesna moralność społeczna oparta jest na twierdzeniu, że za każdy czyn niezgodny z prawem, który szkodzi w jakiś sposób innym ludziom lub całemu społeczeństwu, należy się kara. Oczywiście wyznaczona przez sąd lub inny odpowiedni do tego organ.
Walka dobra i zła to chyba najbardziej znany motyw twórczości ludzkiej. Nic dziwnego – w końcu każdy z nas doświadcza w swoim wnętrzu takiej walki każdego dnia. Przekłada się ona nie tylko na nasze decyzje i zachowania, lecz także na postrzeganie świata i innych ludzi wokół nas. Na temat pochodzenia dobra i zła oraz jego miejsca w świecie wypowiadają się obficie różnego rodzaju pisma religijne.