W „Sztuce wojny” Sun Tzu słynny generał stwierdził, że do zwycięstwa potrzebna jest pełna znajomość siebie i przeciwnika. Słowem, sugerował pełne rozeznanie w sytuacji jako klucz do zwycięstwa. Wielu starożytnych myślicieli porównywało życie ludzkie właśnie do walki. W takim razie, czy błędna ocena sytuacji może mieć na nie wpływ?
Popularne jest stwierdzenie, że każdy człowiek jest kowalek własnego losu. Sugeruje to, że wszyscy jesteśmy w stanie kontrolować swoje życie wykazywać się w nim pełną decyzyjnością i sprawczością. Z drugiej jednak strony nie ma człowieka, który nie doświadczyłby przynajmniej raz poczucia braku siły, bezradności wobec zjawisk i sytuacji, które spotykają go w życiu.
Popularne w dzisiejszych czasach jest przeświadczenie, że to my sami kształtujemy swoje życie i tylko od nas ono zależy. Jest to myślenie, które pomaga, gdy idzie nam dobrze, ponieważ wszystkie sukcesy są naszą zasługą, jednak które ciąży, gdy przytłaczają nas niepowodzenia, za które sami mamy być odpowiedzialni. W różnych epokach wierzono jednak, że życie człowieka zależy od różnorodnych sił, na które on sam nie zawsze ma wpływ.
Lubimy wierzyć w to, że – jak głosi popularne porzekadło – jesteśmy kowalami własnego losu. Twórcy różnych epok i wybitni myśliciele lubią jednak poddawać ten stan w wątpliwość. Przedstawiają w swoich dziełach historie, które udowadniają, że nasze życie zależne jest od mnóstwa czynników, na które nie zawsze mamy wpływ, mimo że bardzo byśmy tego pragnęli.
W miarę rozwoju intelektualnego ludzkości, zmienia się ogólne postrzeganie niektórych spraw i kwestii życiowych. Dysponujemy literackimi materiałami, które pokazują nam, jak ludzie radzili sobie z życiem i jego podstawowymi filozoficznymi zagadnieniami już tysiące lat temu. Dzięki tym dziełom sztuki antycznej możemy badać jak blisko, lub jak daleko, znajdujemy się od naszych przodków.
Wychowanie i czasy, w których żyjemy, wpływają na nasze cele, motywacje i myślenie. Podobnie wygląda z twórczością w każdej z epok, gdzie bohaterowie, scenerie i morał różni się od wyznania, sytuacji oraz możliwości życia codziennego. Czasy, w jakich żyje człowiek, mocno wpływa na jego życie i sposób postrzegania świata, miłości i ważnych aspektów codzienności.
Władza wiąże się z dużymi możliwościami i przywilejami, ale także z ogromną odpowiedzialnością. Politycy i urzędnicy państwowi niemal codziennie muszą podejmować decyzje pod presją lub z powodu kryzysu. Społeczeństwo oczekuje, że rząd zadba o ich interesy i będzie kierował się dobrem zwykłych ludzi. W praktyce bywa różnie, jednak co do zasady tym powinni się kierować. Literatura zna jednak wiele przykładów, w których kryzys był wykorzystywany przez rządzących do powiększania swojego majątku czy budowania pozycji, porzucając dobro obywateli.
Od najdawniejszych czasów w problematyce literatury greckiej uwagę zwracały zagadnienia ostateczne, a w szczególności idea przydzielonego każdemu człowiekowi takiego właśnie, a nie innego losu, który jest uwarunkowany prawami boskimi – zagadkowymi i nieodgadnionymi.
Edyp, choć popełnił zbrodnię ojcobójstwa i kazirodztwa, nie może być uznany za winnego tych czynów, gdyż był ich zupełnie nieświadomy.
– Niewidomy wróżbita, starzec posiadający dar przepowiadania przyszłości, służył radą nie tylko Edypowi, ale także Lajosowi (wiele lat temu);