Mikołaj Doświadczyński, główny bohater powieści Ignacego Krasickiego, trafia na wyspę Nipu, gdzie odkrywa nieznaną nikomu cywilizację. Niewielki lud żyje w zgodzie z naturą, sprawiedliwie, uczciwie i cnotliwie – idealnie. Mikołaj coraz bardziej wnika w ich świat i nauki, aż w końcu staje się prawowitym Nipuanem.
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, czyli oświeceniowa powieść autorstwa Ignacego Krasickiego jest kalejdoskopem ciekawych postaci. Poczynając od głównego bohatera, poprzez członków różnych grup społecznych i narodów, a na tajemniczym ludzie Nipuanów kończąc.
Każde społeczeństwo, nawet ogólnie rzecz ujmując społeczeństwo światowe, kieruje się pewnymi wartościami. Jako ludzkość, doszliśmy już do wniosku, że dobro, uczciwość, prawdomówność i pomoc potrzebującym to wartości pożądane, a oszustwo, kradzież czy pozbawienie kogoś życia – absolutnie nieakceptowalne.
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki to powieść Ignacego Krasickiego. Powieść niezwykła jak na epokę oświecenia. Łączyła ona w sobie bowiem elementy powiastki filozoficznej, pamiętnika czy dzieła typowo przygodowego. Nie dziwi więc, że powieść jest pełna przeróżnych motywów literackich, które możemy odnieść nie tylko do innych dzieł epoki, lecz do całej literatury w ogóle.
Mówi się, że prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie. Oznacza to, że dopiero skrajne sytuacje pokazują nam, kim tak naprawdę jesteśmy i kim tak naprawdę są ludzie w naszym najbliższym otoczeniu. Warto się jednak zastanowić nad tym, czy w sytuacji prawdziwego zagrożenia prawdziwa przyjaźń jest w ogóle możliwa, czy też każdy ma prawo wówczas troszczyć się wyłącznie o własne bezpieczeństwo i komfort.
Czytając powieści sprzed lat bardzo często mamy okazję do porównania współczesności z czasami minionymi. Możemy wtedy dochodzić do rozmaitych wniosków dotyczących rozwoju naszego świata i wynieść z nich naukę o nas samych. Wydaje się, że niektóre dzieła nigdy nie tracą na aktualności, ponieważ niezależnie od postępu cywilizacyjnego, nadal jesteśmy tacy sami, jak nasi przodkowie.
W dzisiejszych czasach raczej wiemy już, że majątek i pochodzenie nie mają, lub nie powinny mieć znaczenia w relacjach międzyludzkich. To, w jakiej rodzinie ktoś się rodzi i jak układa mu się życie pod względem finansowym, nie zawsze jest zależne od człowieka, więc na tej podstawie nie da się powiedzieć niczego o rzeczywistej wartości danej osoby.
Niepodległość w historii polskiego narodu to temat niewyczerpany, tak samo zresztą jak w polskiej literaturze. Wielokrotnie, jako Polacy, byliśmy owej niepodległości pozbawiani, więc odbijało się to na nastrojach społecznych, co wychwytywali w moment literaci.
Sen to bardzo tajemnicza dziedzina ludzkiego życia, wobec której – mimo oczywiście znacznego postępu technologicznego – nadal pozostajemy w dużej mierze bezradni. Nie wiemy do końca skąd biorą się senne widzenia, ani tym bardziej, czy są jedynie wytworami naszego mózgu, skleconymi z przypadkowych strzępów podświadomości, czy też kontaktem z innym wymiarem, który próbuje w ten sposób się z nami komunikować.
Mimo postępu technologii i cywilizacji, mimo rozwoju wiedzy, nauki i myśli ludzkiej, nadal istnieją na świecie miejsca, narodu i państwa zdominowane przez totalitaryzm. Istnieją ludzie opętani przez rządzę władzy tak wielką, że w jej myśl są w stanie oszukiwać, kraść, a nawet zabijać.