Marcin Puzio

Melancholia – choroba duszy, motywacja do działania? Różne oblicza nudy w literaturze. W pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej, innego utworu literackiego oraz wybranych kontekstów.

Melancholia jest uczuciem często obecnym w życiu człowieka. Można wpadać w nią w wielu momentach, na przykład przypominając sobie osoby lub wydarzenia, których nam bardzo brakuje. Z tego powodu często pojawia się też w literaturze, która stara się odzwierciedlać życiowe rozterki człowieka.

Rozważ, jaką rolę w utworze literackim pełni konstrukcja czasu. Punktem wyjścia do rozważań uczyń fragment tekstu Doroty Korwin-Piotrowskiej. W pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej, utworów literackich z dwóch różnych epok oraz wybranego kontekstu.

Czas jest elementem niezbędnym w utworach literackich. Zgodnie z fragmentem tekstu Doroty Korwin-Piotrowskiej, nadaje on tempo akcji i logiczność fabule, jak również pozwala na uporządkowane cofanie się do wydarzeń z przeszłości (w formie retrospekcji). Istnieją różne sposoby prowadzenia akcji, stosując różnorodne konstrukcje czasu, od najprostszego, linearnego do najbardziej osobliwych. W ten sposób możliwe jest zaciekawienie czytelnika, jak również uporządkowanie wydarzeń i nadanie im logicznego sensu. 

Rozważ, jak konwencja groteskowa wykorzystana w utworze wpływa na jego przesłanie. W pracy odwołaj się do: Szewców Stanisława Ignacego Witkiewicza, utworów literackich z dwóch różnych epok oraz wybranego kontekstu.

Groteska jest formą wyolbrzymienia, przerysowania pewnych cech przedmiotu bądź człowieka, stosującą często szokujące zestawienia, np. komizmu z tragizmem, piękna z brzydotą. Choć zdefiniowanie tej kategorii estetycznej miało miejsce w dwudziestoleciu międzywojennym, zabieg ten był stosowany również wcześniej, np. w średniowieczu (motyw danse macabre).

Poświęcenie się dla idei a osobiste szczęście. W pracy odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej, innego utworu literackiego i wybranych kontekstów.

Konflikt idei i osobistego szczęścia był obecny w literaturze od wieków. Podejmowało go wielu artystów, jednak nie ma uniwersalnej odpowiedzi, co w takiej sytuacji należy zrobić. Wielu ludzi w takiej chwili nie chce wybierać wcale, jednak nie zawsze wycofanie się jest możliwe. W mojej opinii warto poświęcać się dla idei, ponieważ pozostawanie wiernym swoim wartościom również daje człowiekowi szczęście. Czasami jednak może wiązać się z trudnościami i bólem. 

Różne postawy ludzi wobec własnych błędów. W pracy odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej, innego utworu literackiego i wybranych kontekstów.

Błędy są nieodłączną częścią życia człowieka. Popełnia je każdy, choć nie wszyscy potrafią się do nich przyznawać. Niektórzy nawet ich nie zauważają lub zaprzeczają, że coś takiego mogło się wydarzyć. Ci, którzy je widzą, często nie wiedzą, co zrobić w obliczu takiej sytuacji. Różnorodność postaw ludzkich prezentuje również literatura. Nie prezentuje człowiekowi gotowego rozwiązania, jednak pokazuje liczne możliwości. 

Jak cierpienie wpływa na refleksję człowieka o sobie samym? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do „Lalki” Bolesława Prusa oraz innych tekstów kultury.

Cierpienie jest trudną, lecz nieodłączną częścią życia człowieka. Dzięki niemu każda osoba zdobywa pewne doświadczenie, które przydaje się również poza momentami próby. Sytuacje trudne i stresujące mogą wpływać na jego postrzeganie siebie samego, jak i różne inne jego poglądy. Trudne sytuacje życiowe sprawiają, że człowiek więcej myśli i jest skłonny przewartościować swoje życie. Widać to w wielu utworach literackich, na przykład w „Lalce” Bolesława Prusa, „Kordianie” Juliusza Słowackiego czy trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza.

Jakich wyborów dokonują rządzący w sytuacjach kryzysowych? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do „Potopu” Henryka Sienkiewicza oraz innych tekstów kultury.

Władza wiąże się z dużymi możliwościami i przywilejami, ale także z ogromną odpowiedzialnością. Politycy i urzędnicy państwowi niemal codziennie muszą podejmować decyzje pod presją lub z powodu kryzysu. Społeczeństwo oczekuje, że rząd zadba o ich interesy i będzie kierował się dobrem zwykłych ludzi. W praktyce bywa różnie, jednak co do zasady tym powinni się kierować. Literatura zna jednak wiele przykładów, w których kryzys był wykorzystywany przez rządzących do powiększania swojego majątku czy budowania pozycji, porzucając dobro obywateli. 

Dialog między tekstami. Rozważ, jaką funkcję mogą pełnić w dziele literackim nawiązania intertekstualne. Punktem wyjścia do rozważań uczyń fragment tekstu Anny Burzyńskiej oraz Michała Pawła Markowskiego. W pracy odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej, utworów literackich z dwóch wybranych epok i wybranego kontekstu.

Intertekstualność jest koncepcją bezsprzecznie słuszną. Twórcy utworów z epok późniejszych niż antyk w sposób naturalny korespondują z tekstami wcześniejszymi, odnosząc się do nich, jak również proponując reinterpretacje wcześniejszych motywów. Literatura (ale i sztuka w rozumieniu holistycznym) antyku również odnosiła się do pewnych wcześniejszych dzieł kultury, jednak ciężko je zidentyfikować, ponieważ się nie zachowały (choć oczywiście można by wskazać intertekstualność z mitami).

Historia jako tworzywo literackie. Rozważ sposoby i funkcje przetwarzania wydarzeń historycznych przez literaturę. W pracy odwołaj się do Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego, utworów literackich z dwóch wybranych epok i wybranego kontekstu.

Sztuka zawsze była nieodłącznie związana z historią. Nie da się pozbawić jej kontekstu dziejów, co widać nawet w utworach fantastycznych („Sklepy cynamonowe” Schulza wskazują na jego pochodzenie żydowskie i realia życia w rodzinie kupieckiej podczas dwudziestolecia międzywojennego), które wydają się odrealnione od rzeczywistości. Historię można traktować zatem jako tworzywo literackie, które twórcy poddają obróbce w wybrany przez siebie sposób.